واحد آموزش روش تدریس و یادگیری دانش آموزان ارتباط مستقیم با یکدیگر دارند. هرچه روش های تدریس در کلاس درس، خلاقانه تر و جذاب تر باشند، فرآیند یاددهی-یادگیری لذت بخش تر خواهد بود و دانش آموزان با هر سطح یادگیری، مفاهیم را می آموزند. نیازی نیست معلمان به یک روش تدریس خاص پایبند باشند؛ اما برخی از سبک ها و شیوه های تدریس نسبت به سایرین، بازدهی بهتری دارند. در این مطلب تصمیم داریم به طور ویژه درباره چند تا از روش های تدریس خلاقانه و تأثیر آن بر یادگیری در کلاس درس صحبت کنیم.
معلمی، یکی از شغل های ضروری در جامعه است که گاهی بسیار دشوار و استرس زا جلوه می کند. معلمان باید هنگام کار با کودکان و نوجوانان، تمرکز خود را حفظ کنند و با تشویق دانش آموزان خود به مشارکت فعال، رفتار و روش تدریس را کنترل نمایند. آموزش دروس به دانش آموزان بزرگ تر، یعنی دوره دبیرستان، چالش های خاص خود را دارد. می دانیم که تغییر الگوهای قدیمی تدریس می تواند دشوار باشد، اما به کار بردن روش تدریس نوین به تدریج موجب می شود تا همه دانش آموزان با این روند سازگار شوند.
عمق و کیفیت یادگیری دانش آموزان به شدت به روش تدریس معلمان در کلاس درس وابسته است. به عنوان یک معلم، یادگیری روش های تدریس مختلف به شما کمک می کند تا با چالش های شاگردان خود در هر مقطع تحصیلی، بهتر و ساده تر روبرو شوید. آنچه مسلم است اینکه روش ها و سبک های خاص در محیط های یادگیری، متفاوت هستند.
به طور مثال، ممکن است در یک مدرسه، در کلاس درس، استفاده از فناوری های دیجیتال برای تدریس، تأثیرگذار باشد؛ اما برای یک کلاس دیگر، روش های بازی های گروهی، بهتر جواب بدهد. این در مورد روش تدریس دروس مختلف نیز صادق است. گاهی برای درس علوم باید فقط از طریق آزمایش و تجربه، تدریس را انجام داد. یا برای تدریس تاریخ و جغرافیا بهتر است از نمایش تصویر و ویدیو کمک گرفت.
چرا انتخاب بهترین روش تدریس در کلاس درس اهمیت دارد؟
وقتی معلم در کلاس درس برای تدریس دروس مختلف از روش های متنوع استفاده می کند، در واقع می خواهد فرآیند آموزش برای همه دانش آموزان با هر توانایی و سطح یادگیری، لذت بخش باشد. چه کسانی که میل به کار گروهی دارند و چه برای افرادی که درونگرا هستند، تدریس باید اثربخش باشد. این می تواند یک تعادل را برای آموزش همه دروس به وجود بیاورد.
این وظیفه معلم است که بهترین روش تدریس را برای یک درس خاص انتخاب کند. گاهی روش آزمون و خطا، بهترین انتخاب است و گاهی باید از بارش فکری یا مشارکت کلامی برای تدریس استفاده کرد. هر کدام از شیوه های تدریس، کارآیی و اثرگذاری خاص خودشان را دارند.
در این قسمت به مهم ترین دلایلی اشاره می کنیم که نشان می دهند چرا معلمان باید بهترین روش های تدریس را برای کلاس درس خود انتخاب کنند:
- از طریق روش های تدریس خلاقانه، دانش آموزان مفاهیم درسی را بهتر و سریع تر یاد می گیرند و در ذهن آنها ماندگارتر خواهد بود.
- روش تدریس متنوع در کلاس می تواند کیفیت یادگیری را نیز افزایش دهد. پس نتایج دلخواه از نظر معلمان حاصل می شود.
- روش تدریس مبتنی بر پژوهش و تحقیق، ذهن دانش آموزان را بازتر می کند و در آنها انگیزه بیشتری برای یادگیری ایجاد می نماید.
- روش های تدریس بر اساس کار گروهی، دانش آموزان را مسئولیت پذیر بار می آورد و روحیه کار تیمی را به آنها یاد می دهد.
- روش تدریس باید برای همه دانش آموزان قابل فهم و استفاده باشد. هرچه معلم بتواند از ابزارهای نوین آموزشی بهره ببرد، اثربخشی روش برای یادگیری دانش آموزان، بیشتر خواهد بود.
چطور یک روش تدریس مناسب را برای کلاس انتخاب کنیم؟
برای اینکه روش تدریس خوب و کاربردی را برای کلاس درس انتخاب کنید باید به چند عامل توجه داشته باشید. قبل از انتخاب روش تدریس درباره معیارهای زیر به خوبی فکر کنید:
- اهداف تدریس
- تعداد دانش آموزان و توانایی هر کدام در یادگیری دروس
- شرایط روحی و خلقی دانش آموزان
- ارائه روش های خلاقانه در آموزش
- تعیین دامنه آزادی دانش آموزان در مشارکت در تدریس
- تعیین زمان کافی برای تدریس
- تعیین محدودیت های موجود برای اجرای یک روش بخصوص
انواع روش تدریس فعالانه و خلاقانه وجود دارد که برای همه دروس مناسب هستند. روش تدریس مبنی بر نمایش، کار گروهی، بازی و ایفای نقش، پژوهش، کنفرانس کلاسی، همگی برای پیشبرد فرآیند یاددهی- یادگیری کاربرد دارند. هر دانش آموزان با هر سطح سواد و توانایی می تواند در یکی از گزینه های فوق، موفق شود.
چطور یک کلاس درس جذاب تر داشته باشیم؟
شکی در آن نیست وقتی محیط یک کلاس درس، جذاب و دوست داشتنی باشد، دانش آموزان نیز بهتر تشویق می شوند تا به درس توجه نمایند، یاد بگیرند و تکالیف خود را انجام دهند. دانش آموزان در محیط شاد و پرانرژی، بهتر یاد می گیرند؛ پس چه بهتر که روش تدریس نیز بر همین پایه و اساس طراحی شود.
معلمان باید در کلاس درس خود از روش هایی استفاده کنند که با روحیه دانش آموزان در آن گروه سنی، همخوانی داشته باشد. روش هایی که شور و شوق را در بچه ها ایجاد می کند، بیشتر از یک سخنرانی ساده و خسته کننده می تواند باعث یادگیری مفاهیم در آنها شود.
چند توصیه ساده در این قسمت بیان می کنیم که به همه معلمان کمک می کنند کلاس درس و روش تدریس جذاب تری داشته باشند:
- قبل از تدریس سعی کنید خلاصه ای از آنچه قرار است آموزش بدهید، به دانش آموزان ارائه کنید. به این ترتیب، ذهن آنها آماده پذیرش خواهد شد.
- توجه زیادی به وقت و زمان تدریس و ارزشیابی ها داشته باشید.
- از همفکری و بارش فکری دانش آموزان برای صحبت کردن درباره یک موضوع خاص کمک بگیرید. از همه دانش آموزان بخواهید صحبت کنند، حتی آنهایی که روحیه کار تیمی را ندارند.
- از تلاش دانش آموزان در کلاس درس، قدردانی کنید و گاهی پاداش جذاب به آنها بدهید. مثلاً پس از اینکه آنها از یک بحث گروهی به نتیجه مثبت رسیدند، پاداش یک روز رها از انجام تکلیف را به آنها بدهید.
- سعی کنید برای هر موفقیت در کلاس درس، از بقیه بخواهید خودشان یا دوستشان را تشویق کنند و برای او دست بزنند. این کار، خودش یک عامل ایجاد کننده شادی در کلاس است و بر روی یادگیری دانش آموزان اثر بسزایی خواهد داشت.
- اگر لازم است چند دقیقه ای را به شوخی و خنده و صحبت های متفرقه در کلاس اختصاص دهید تا خستگی از بین برود.
جمع بندی
فرآیند یاددهی – یادگیری زمانی به نحو مطلوب خود اتفاق می افتد که معلمان بر اساس یک برنامه ریزی از پیش تعیین شده و کاملاً حساب شده پیش بروند. روش تدریس خلاقانه برای همه دروس قابل اجرا است به شرطی که نیازهای دانش آموزان، کلاس درس و امکانات موجود در راستای یکدیگر سنجیده شود.
