واحد آموزش افت تحصیلی دانش آموزان به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد. آن دسته از دانش آموزانی که همیشه جزو برترین‌های مدرسه بوده‌اند و نمرات خوبی در درس‌ها و امتحانات کسب می‌کردند، در اثر یک سری عوامل و اتفاقات ممکن است با افت تحصیلی مواجه شوند! این دلایل به دو دسته عوامل بیرونی و درونی تقسیم بندی می‌شوند. مشکلات خانوادگی، تغییرات خلقیات و روحیات دانش‌آموزان، تغییر مقطع تحصیلی، نابلد بودن اصول مطالعه صحیح دروس، نمونه‌ای از دلایل افت تحصیلی در مقاطع مختلف می‌باشد. در این مطلب می‌خواهیم این مسئله را مورد بررسی قرار دهیم و راهکارهایی را برای رفع و حل و فصل آن ارائه دهیم.
همه دانش آموزان در طول دوران تحصیل خود در مقاطع مختلف ممکن است با افت تحصیلی مواجه شوند. به طور کلی، وقتی دانش آموز از یک مقطع به مقطع تحصیلی دیگر می‌رود، افت تحصیلی، یک امر اجتناب ناپذیر است! چرا که شرایط مدرسه متفاوت است، درس‌ها تغییر پیدا کرده‌اند و طبیعتاً روش مطالعه و درس خواندن هم باید تغییراتی داشته باشد. دانش آموزانی که نتوانند به خوبی با این تغییرات سازگاری پیدا کنند، دچار افت تحصیلی می‌شوند.
اگر بخواهیم تعریف ساده ای از افت تحصیلی داشته باشیم عبارتند از: “تغییر وضعیت تحصیلی دانش آموز به نحوی که کیفیت و کمیت آموزشی و یادگیری او بسیار کاهش پیدا کند.”
دانش آموزانی که نمرات پایینی در دروس خود کسب می‌کنند، یا در امتحانات موفق نمی‌شوند، در حالی قبلاً جزو دانش آموزان برتر کلاس بوده اند، با افت تحصیلی روبرو هستند. برای این دسته از افراد باید یک سری راهکارها و راهنمایی‌ها ارائه شود تا بتوانند مجدداً به روال قبلی تحصیلی خود بازگردند.
نکته مهم درباره شرایط افت تحصیلی دانش آموزان این است که اگر این افراد اعتماد به نفس خوبی نداشته باشند، ممکن است با چند شکست، مدرسه را رها کنند! این به شدت آینده آنها را به خطر می‌اندازد.
افت تحصیلی می‌تواند مراتبی داشته باشد. گاهی کسب نمرات کمتر از ۱۸، افت تحصیلی به حساب می‌آید؛ و گاهی نمرات کمتر از ۱۶ افت تحصیلی محسوب می‌شود. این معیار با توجه به توانایی‌ها و شرایطی که قبلاً دانش آموز داشته است، تعریف شده، بنابراین بر همان اساس باید دانش آموز را بسنجیم.
مهم ترین علت‌های افت تحصیلی دانش آموزان چیست؟
افت تحصیلی در دانش آموزان به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد. در این قسمت به طور مختصر به مهم‌ترین ها اشاره می‌کنیم:
۱- تغییر مقطع تحصیلی
اولین دلیل برای افت تحصیلی دانش آموزان که ممکن است به ذهن همه معلمان و حتی والدین برسد، تغییر مقطع تحصیلی می‌باشد. دانش آموزان کلاس ششم پس از فارغ التحصیلی وارد مقطع متوسطه اول می‌شوند. دانش آموزان کلاس نهم نیز پس از پایان تحصیل، وارد دوره متوسطه دوم می‌شوند. هر دو دسته این دانش آموزان با حجم بیشتری از دروس مواجه هستند، و مهمتر آنکه ارزیابی و امتحانات بر اساس کسب نمرات خواهد بود. این شرایط، سازگاری آنها را با نحوه درست درس خواندن دشوارتر و سخت‌تر می‌کند.
بنابراین تا زمانی که دانش آموز نتواند با شرایط جدید تحصیل خود سازگار شود، امکان افت تحصیلی زیادی وجود دارد. راهکار این مسئله این است که معلمان و والدین به دانش آموزان خود فرصت بدهند تا با شرایط جدید، هم راستا شده و به عبارتی خود را پیدا کنند.
۲- آشنا نبودن به روش درست درس خواندن
عدم آشنایی با روش‌های درست مطالعه و درس خواندن در تمام مقاطع تحصیلی موجب افت درسی دانش آموزان خواهد شد. وقتی یک دانش آموز نمی‌داند که دروس خود را از چه روشی بخواند تا بهتر یاد بگیرد، یا اینکه تکالیف خود را چطور انجام دهد، قطعاً با افت تحصیلی مواجه می‌شود.
روش مطالعه برای همه دروس یکسان نیست. همچنین برخی دروس به تقویت حافظه نیاز دارند تا به خاطر سپرده شوند. از آنجایی که توانایی دانش‌آموزان برای یادگیری دروس مختلف، متفاوت است، به احتمال زیاد، کسانی که درس خواندن صحیح را ندانند با افت تحصیلی مواجه می‌شوند.
۳- تغییر مدرسه یا محل زندگی
دانش آموزانی که بر حسب تغییر شغل والدین خود یا شرایط زندگی مجبور هستند به محله جدید، شهر جدید، یا مدرسه جدید نقل مکان کنند، به احتمال خیلی زیاد دچار افت تحصیلی می‌شوند. علت این اتفاق، عدم توانایی برای سازگاری با شرایط جدید است. در چنین وضعیتی والدین و معلمان باید به دانش آموزان کمک کنند تا هرچه سریعتر با این شرایط کنار بیایند و آن را بپذیرند.
۴- مشکلات خانوادگی جسمانی و روانی
بسیاری از مشکلات در خانواده‌ها موجب ایجاد افت تحصیلی دانش آموزان می‌شود. عدم سازگاری پدر و مادر با همدیگر، مشکلات مالی، تغذیه ناسالم و ناکافی، عدم داشتن انگیزه و هدف برای درس خواندن، عدم اعتماد به نفس، مشکلات و اختلالات یادگیری، عدم سازگاری با گروه همسالان در کلاس، پرخاشگری دانش آموزان، نداشتن مهارت‌های ارتباطی، عدم مدیریت زمان، مهم ترین مشکلات هستند که باعث بروز افت تحصیلی در دانش‌آموزان می‌شوند.
بهترین راه حل برای برطرف کردن مشکلاتی نظیر موارد فوق، کمک گرفتن از کارشناسان و مشاوران در این حوزه است. هم والدین و هم دانش آموزان می‌توانند از مشاوران درسی و مشاوران خانوادگی کمک بگیرند تا مشکلات موجود را حل کنند. در نتیجه، به احتمال زیاد، افت تحصیلی نیز به تدریج برطرف خواهد شد.
۵- استفاده بیش از حد از دستگاه‌های هوشمند و فضای مجازی
دانش آموزانی که بیش از حد از تلفن همراه، رایانه، بازی‌های کامپیوتری و فضای مجازی استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض افت تحصیلی قرار دارند. این یک مشکل رایج برای تمام دانش آموزان نسل امروزی است. کار کردن بیش از حد با رایانه و تلفن همراه باعث می‌شود که فعالیت بدنی کمتری داشته باشند، بنابراین نه تنها بی‌انگیزگی ایجاد می‌کند و تمایلی به تحصیل و درس خواندن ندارند، از طرفی باعث بروز چاقی و مشکلات جسمی نیز خواهد شد.
عواقب افت تحصیلی دانش آموزان چیست؟
این موضوع بسیار مهم است که افت تحصیلی در دانش آموزان چه عواقبی برای آنها دارد. در این خصوص به گزینه‌های زیر دقت کنید:
- دانش آموزانی که با افت تحصیلی مواجه هستند، اعتماد به نفس کمتری پیدا می‌کنند و به تدریج به فردی گوشه‌گیر تبدیل می‌شوند. بنابراین کمتر در کارهای گروهی شرکت دارند و این می‌تواند وضعیت درسی آنها را بدتر کند.
- افت تحصیلی می‌تواند تمرکز و توجه دانش آموزان را کاهش دهد، بنابراین میل کمتری به یادگیری دارند. این افراد در کلاس درس، حواس پرتی بیشتری خواهند داشت.
- دانش آموزان با افت تحصیلی، به تدریج هدف و انگیزه خود را از دست می‌دهند، بنابراین ممکن است نتوانند برای آینده خود به خوبی برنامه‌ریزی کنند.
چطور به دانش آموزان که افت تحصیلی دارند کمک کنیم؟
پیدا کردن راهکارهایی که به برطرف کردن افت تحصیلی دانش‌آموزان کمک کند، بسیار مهم است. چند حل ساده برایتان ارائه می‌دهیم که می‌توانید در خانه یا مدرسه از آنها کمک بگیرید:
- اگر دانش آموزی دارید که افت تحصیلی پیدا کرده است، با او به خوش رویی و مهربانی برخورد کنید. در رتبه اول باید روحیه او را تقویت نمایید و سپس به دنبال ارتقای وضعیت تحصیلی او باشید.
- از روش‌های درست برای ایجاد انگیزه در او کمک بگیرید. باید به دانش آموز انگیزه لازم را بدهید تا هدف داشته باشد و برای درس خواندن علاقه نشان دهد.
- برای موفقیت‌های کوچک به دانش آموزانتان پاداش و هدیه بدهید.
- روش‌های مدیریت زمان و درست درس خواندن را به دانش آموز یاد بدهید.
- تحت هیچ شرایطی دانش آموزان را وادار به درس خواندن نکنید.
- یک برنامه‌ریزی دقیق برای درس خواندن دانش آموز تنظیم کنید که ساعات مطالعه او را از خسته کننده بودن خارج کند.
- مشکلات افت تحصیلی دانش آموز را شناسایی کنید و برای حل آنها از مشاوران کمک بگیرید.
جمع‌بندی
افت تحصیلی دانش آموزان می‌تواند شرایط درسی موفقیت‌های آنها را تحت تاثیر قرار دهد. نه تنها در یک مقطع تحصیلی بلکه بر آینده این نوع دانش آموزان نیز اثر منفی خواهد داشت. والدین و معلمان مدرسه می توانند با صبر و راهنمایی، به این نوع دانش آموزان کمک کنند. از تمامی نکات فوق می توانید کمک بگیرید و بهترین اقدامات را برای رفع افت تحصیلی دانش آموزان داشته باشید.
نسرین خدابخش شهرستانی
من دبیر فیزیک هستم جزوه ام منطبق برکتاب و بود حتی اگر جزوه را فقط می خواندند ۲۰ می شدند کما اینکه بعضی ها که خوب جزوه را خواندند نمرات بالا و ۲۰ گرفتند متاسفانه اکثرا بعد از عید به مدرسه نمی آیند به دروس نهایی نمی پردازند و در هر سطحی هستند تست می زنند و نزدیک امتحان دنبال یک جزوه خلاصه و جادویی هستند .هرچه که در ترم اول خوانده بودند هم از یاد می برند در ترم اول ما مراقبشان هستیم و لی در ترم دوم بچه های دوازدهم به بهانه کنکور به آموزشگاه می روند و روند یادگیری دروس نهایی آنها به خطر می افتد مشکل کم درس خواندن بچه ها در متوسط هدوم دلایل دیگری مثل استفاده از گوشی و زیاد بودن تعداد دروس و …..هم دارد کما اینکه وضع دهم و یازدهم هم خوب نبود و لی وضع دوازدهم بدلیل نیامدنشان به مدرسه بعداز عید اسفناک است. البته دانش آموزای که وضع درسی خوبی دارند اشکال ندارد بعد از اتمام دروس نیایند ولی بجه های متوسط و صعیف برای دوره دروس باید به مدرسه بروند