واحد آموزش هوش کودک از نظر علمی به دو دسته هوش کلامی و هوش غیر کلامی طبقه بندی می شود. اینکه یک کودک دارای کدام یک از انواع هوش است، به عوامل مختلفی بستگی دارد. پیشینه خانوادگی، سبک زندگی و نوع تربیت کودکان، رفتار والدین، وضعیت مالی و رفاهی، محیط خانه، دوستان و نوع مدرسه، همگی در بروز استعدادها و بهره هوشی کودکان تأثیرگذار هستند. ضریب هوشی با معیار IQ تعریف می شود و برای هر فرد، متفاوت است. والدین می توانند از طریق یک سری تست هوش، متوجه شوند که هوش کودک شان چیست و چطور آن را تقویت کنند. ما نیز در این مطلب به صورت اختصاصی به آن می پردازیم.
هوش شامل توانایی تفکر، حل مشکلات، تجزیه و تحلیل موقعیت ها و درک ارزش های اجتماعی، آداب و رسوم و هنجارها است. بیشتر والدین تا زمانی که نیازی برایشان پیش نیاید، خیلی کم درباره انجام تست هوش فکر می کنند – یا به نظرشان می رسد فرزندشان با استعداد است! برخی دیگر از والدین مشاهده می کنند که فرزندشان در مدرسه با مشکل مواجه است.
در هر دو موقعیت، سوال مهم این است که هوش کودک چیست، چگونه تست هوش می تواند به والدین و معلمان مدارس کمک کند تا نیازهای یادگیری فردی در کودک را برآورده کنند. تست هوش که با نماد IQ نمایش داده می شود، به معنای ضریب هوشی کودک است و می تواند اطلاعات خوبی را به والدین و مربیان بدهد.
بیشتر ارزیابی های هوش، به دو حوزه متفاوت نگاه می کنند؛ ۱) هوش کلامی، که توانایی درک و حل مسائل مبتنی بر زبان است و ۲) هوش غیرکلامی که توانایی درک و حل مسائل توالی ها و تجسم فضایی است.
تست هوش می تواند به مربیان کمک کند تا نیازهای کودک را ارزیابی کنند و بفهمند که در چه سطحی باید از آنها انتظار عملکرد تحصیلی داشت. در گذشته، تست هوش برای تایید یا رد وجود ناتوانی‌های یادگیری، و تعیین ضریب هوشی برای تشخیص ناتوانی ذهنی استفاده می‌شد. اما امروز، این قضیه بسیار گسترده تر شده است.
بسته به نوع آزمون هوش، اطلاعات مهمی را در مورد نحوه واکنش کودکان به حل مسئله ارائه دهد. اگر نتایج به دست آمده از تست هوش به درستی تفسیر شود، ممکن است به مربیان کمک کند تا دستورالعمل‌ها و استراتژی‌های آموزشی مناسبی را توسعه دهند، یعنی همان روندهایی که می‌تواند به یادگیری کودکان کمک کند.
هوش کودک من چیست و در چه سطحی قرار دارد؟
یک سوال مهم که برای اکثر والدین مطرح است اینکه هوش کودک من در کدام سطح قرار دارد و چطور آن را شناسایی و تقویت کنم؟! ما در پاسخ به این سوال مهم به شما می گوییم، اگر علائم کودکان باهوش و تیزهوش را بشناسید، به آسانی می توانید بفهمید که هوش کودکتان چیست.
اگرچه ویژگی‌ها و نشانه‌هایی را که در کودکان تیزهوش دیده می‌شود می‌توان در بسیاری از کودکان دیگر با شدت کمتر مشاهده کرد، اما همه ما، حس شوخ طبعی عجیب، نگاه پرسش‌گر، شور و اشتیاق پاسخگویی در کلاس و تمایل زیاد آنها برای مطالعه و تحقیق را مشاهده کرده‌ایم.
گاهی برخی از بچه ها به قدری در این ویژگی ها قوی هستند که از همسالان خود، جلوتر دیده می شوند! یک کودک تیزهوش، توانایی های زیادی برای درک عمیق مسائل و مفاهیم دارد، بنابراین، مدارس تیزهوشان برای آن ها پیشنهاد می شود. این دسته از کودکان، چند سال زودتر از سایر همکلاسی ها و همسالان خود می توانند دوره تحصیلشان را تمام کنند.
مهم ترین نشانه ها و علائم یک کودک با بهره هوشی بالا به صورت زیر هستند:
(اگر به عنوان والدین می خواهید سطح هوش کودک خود را بسنجید، این نشانه ها را دنبال کنید)
- اگر کودک شما می‌تواند حتی کوچکترین جزئیات، اعداد، اطلاعات یا خاطرات را به راحتی به خاطر بسپارد، یکی از مهمترین شاخص‌های هوش و استعداد است.
- بیان افکار به وضوح، با دایره لغات گسترده، یک نشانه انکارناپذیر برای یک کودک تیزهوش است.
- کودکان با استعداد چه در کلاس درس، چه در حال انجام یک بازی گروهی یا صحبت کردن، ایده ها را راحت تر درک کرده، و چالش های کمتری را نسبت به همسالان خود تجربه می کنند.
- اگر کودک در ابتدای آموزش، درک نسبتاً خوبی از ریاضیات و محاسبات داشته باشد، نشان می دهد بهره هوشی او بالا است.
- کودکان تیزهوش معمولاً از گذراندن وقت با همسالان خود لذت نمی برند و بیشتر تمایل دارند با بزرگترها باشند.
- کودکان تیزهوش، ایده آل گرا هستند و بسیار به مدرسه علاقه دارند.
چطور هوش کودکان را تقویت کنیم؟
پس از آنکه سطح بهره هوشی فرزند خود را تشخیص دادید، که البته به تنهایی از عهده این کار بر نمی آیید و باید از مشاوران و متخصصان کمک بگیرید، می توانید کارهایی را برای تقویت هوش آنها انجام بدهید.
در کنار بازی‌های فکری که هدفشان بهبود هوش بصری و کلامی، استدلال منطقی، توجه، تمرکز، حافظه، مهارت‌های ریاضی، تفکر تحلیلی و حل مسئله است، می توانید از فعالیت های بدنی و ورزشی کمک بگیرید. صدها تمرین جذاب و پرهیجان شامل تمرینات قدرتی، کششی، کاردیو، تعادل و تمرینات سرگرم کننده برای این کار وجود دارد.
این امر به ویژه مهم است، زیرا کودکان با استعداد، که اغلب از گذراندن وقت با همسالان خود لذت نمی برند، نسبتاً غیرفعال باقی می مانند؛ پس با تمرینات ورزشی بسیار پرانرژی، آنها به راحتی می توانند به تنهایی، یا همراه با خانواده، لحظات هیجان آور را تجربه کنند.
علاوه بر بازی و ورزش، یک سری کارهای دیگر هم وجود دارد که به تقویت هوش کلامی و غیر کلامی در همه کودکان کمک می کند. در این مورد به گزینه های زیر دقت کنید:
- کتاب خواندن برای کودکان کمتر از ۳ سال
- انجام بازی های چالشی
- داشتن خواب کافی
- برگزاری جشن یا گردش در طبیعت، همراه با همسالان کودک
- یادگیری نواختن یک ساز موسیقی
- بیان مسئله و تشویق کودک برای یافتن راه حل مناسب
- تغذیه سالم و مناسب
- آرامش در خانه
- انجام بازی هایی با مفهوم ریاضیات
جمع بندی
کودکان، بهره هوشی مختلف دارند. والدین می توانند در همان سال های ابتدایی آموزش به کودکان خود، میزان و نوع هوش فرزندشان را بشناسند و برای تقویت آن کوشش کنند. کودکان باهوش، در صورتیکه به درستی آموزش ببینند، اعتماد به نفس بالاتری دارند و موفق تر خواهند بود.
