واحد آموزش عزت نفس در کودکان، یک ویژگی شخصیتی است که باید از همان دوران ابتدایی زندگی بچه ها، تقویت شود. کودکانی که عزت نفس بالاتری دارند می توانند در آینده، تصمیم گیری های بهتری داشته باشند و از عهده مشکلات خود بر آیند. متأسفانه برخی خانواده ها با بد رفتاری و گاهش عصبانیت و خشونت، اعتماد به نفس و عزت نفس بچه های خود را از بین می برد. این می تواند به روحیه آنها آسیب زیادی وارد کند. گاهی والدین از این رفتارهای بد خود، بی اطلاع هستند و تصور می کنند که در حق کودکان شان لطف می کنند! این موضوع بسیار اهمیت دارد؛ لذا در این بحث می خواهیم درباره رفتارهای بد والدین و تأثیر آن بر عزت نفس کودکان صحبت کنیم.
عزت نفس، یکی از مفاهیم اصلی درک هر فرد از ویژگی های خود است، و کمک می کند که هر کسی برای خودش ارزش قائل شود. عزت نفس، یک خصلت مثبت و مهم است که اکثر افراد به دنبال آن هستند؛ تفاوتی نمی کند که یک پزشک باشید یا وکیل حقوقی یا یک مغازه دار یا یک تاجر؛ به هر حال، عزت نفس می تواند مزایای زیادی را در زندگی شخصی و شغلی داشته باشد.
عزت نفس علاوه بر بزرگسالان، می تواند بر زندگی آینده کودکان نیز تأثیرگذار باشد. عزت نفس با عبارت “احترام به خود”، برابری می کند و بسیار هم معنا است. وقتی یک فرد، خودش برای خودش ارزش و احترام قائل باشد، به این مفهوم است که عزت نفس بالایی دارد. اگر این نوع طرز تفکر از همان سال های آغازین دوران زندگی به کودکان آموزش داده شود، تأثیر بسیار عالی در زندگی آینده شان خواهد داشت.
کسانی که عزت نفس بالاتری دارند می توانند خودشان را بر اساس ارزش ها، رفتارها و اَعمال، مهارت ها، توانایی ها، احساسات، انگیزه ها و …، قضاوت کنند. همیشه این کار یا آگاهانه یا ناخودآگاه صورت می گیرد. توجه به بهبود خصلت های فردی، بخشی از عزت نفس و اعتماد به نفس است.
تأثیرات منفی بد رفتاری والدین بر کودکان
اگر گاهی فکر می کنید که با کودک خود بد رفتاری کرده اید، باید بدانید که این عامل موجب بروز یک سری مشکلات رفتاری و اخلاقی و شخصیتی در کودک شما می شود. در این قسمت با مهم ترین تأثیرات بد رفتاری والدین بر کودکان، آشنا می شوید.
۱-کودکان، احساس خوبی در مورد خودشان ندارند
کودکانی که عزت نفس پایین تری دارند، از خودشان راضی نیستند و حس خوبی نسبت به خودشان ندارند. این بچه ها همیشه فکر می کنند که بی ارزش هستند یا در حق آنها بی عدالتی صورت گرفته است. یک طرز تفکر غلط در این بچه ها این است که هرگز شایسته قدردانی نیستند.
اینچنین رفتارهایی در اثر بد رفتاری والدین، سرزنش شدن بیش از حد، مقایسه با دیگران و سرکوب علایق و اشتیاق آنها بروز می کند. والدینی که با کودکان خود بد رفتاری می کنند، فرزندانی بار می آورند که همیشه ناراضی هستند و سعی نمی کنند تا ویژگی های شخصیتی خودشان را بهبود بدهند.
۲-کودکان، مسئولیت پذیر نیستند و وابستگی شدید به دیگران دارند
یکی از تأثیرات بد رفتاری والدین بر کودکان این است که آنها را به افرادی بی مسئولیت و وابسته تبدیل می کند. این کودکان، هم در دوران مدرسه و هم در بزرگسالی، همیشه به دیگران متکی هستند و هیچ مسئولیتی را نمی پذیرند. کودکان با عزت نفس پایین، سعی می کنند کاری را بر عهده نگیرند. به علاوه، برآورده شدن برخی نیازهای خود را از دیگران انتظار دارند!
چیزی نمی گذرد که این دسته از کودکان، دچار سردرگمی، بی هدفی و اضطراب می شوند و حتی توانایی “نه گفتن” را نیز ندارند. به این ترتیب، به بچه های آسیب پذیر تبدیل می شوند که به شدت وابسته هستند و قدرت تصمیم گیری ندارند. اثر دیگر، خود مراقبتی ضعیف است که سلامت زندگی آنها را در بزرگسالی تهدید می کند.
۳-این کودکان، بسیار خود شیفته هستند!
یکی از تأثیرات منفی بد رفتاری والدین با کودکان، افزایش خود شیفتگی در بچه ها است. گاهی نشانه های اولیه به صورت روان پریشی، خود شیفتگی خفیف، نا امنی، ضعف عاطفی و سردرگمی بروز می کند. این کودکان با عزت نفس بسیار پایین، همیشه به دنبال جلب توجه هستند تا موقعیت اجتماعی بهتری به دست بیاورند. حتی ممکن است به فردی دروغگو تبدیل شوند تا به رتبه های بالاتری دست پیدا کنند!
۴-کودکان، اضطراب اجتماعی و وابستگی روانی دارند
کودکان در دوران رشد و بزرگ تر شدن خود، به شدت تحت تأثیر سایرین هستند. همه ما نیز روزی این دوران را سپری کرده ایم. بسیاری از بزرگسالان همیشه نگران طرز تفکر اطرافیان در مورد خود هستند. این می تواند شرایط اضطراب روحی را افزایش دهد.
کودکانی که به شدت درباره خودشان و نگرش دیگران درباره ظاهرشان نگران هستند، عزت نفس پایین تری دارند. این افراد به شدت به تأیید اجتماعی نیاز دارند. این کودکان تمایل دارند که از آنها تعریف و تمجید بشود؛ به عبارت دیگر، آنها وابستگی عاطفی شدیدی دارند.
عزت نفس در کودکان چطور رشد می کند؟
عزت نفس با خوداندیشی در کودکان، مرتبط است. بچه ها باید یا بگیرند که حس قوی تری نسبت به خودشان داشته باشند و از تمامی خصلت ها و توانایی های خود مطلع باشند. برای اینکه عزت نفس در کودکان از همان سال های اولیه، تقویت شود، نیاز به هماهنگی و مراقبت از سوی والدین دارد. اگر کودک به اندازه کافی عزت نفس نداشته باشد، در ارزیابی از خود دچار آسیب خواهد شد.
اگر محیط رشد و زندگی کودکان، مکانی باشد که همیشه رفتارهای بد و ناهنجار در آن بروز کند، به تدریج، عزت نفس آنها کمتر و کمتر خواهد شد و روزی می رسد که آنها بسیار آسیب پذیر می شوند. این بچه ها قدرت تصمیم گیری درستی ندارند و به سرعت تحت تأثیر هر شرایطی قرار می گیرند.
نقش والدین در تقویت عزت نفس در کودکان چیست؟
حال این سوال مطرح است که چطور می توان عزت نفس در کودکان را افزایش داد؟! در این قسمت به اختصار به راهکارهای مهم اشاره می کنیم:
- فرصت های تصمیم گیری را برای کودک به وجود بیاورید
- به کودک خود همیشه توجه کنید و نشان دهید که حامی او هستید
- او را برای انجام کارها یا کسب موفقیت ها تشویق کنید
- به او یاد بدهید که انعطاف پذیر باشد
- مسئولیت هایی را به کودک واگذار کنید تا انجام بدهد و سپس از تلاش او قدردانی کنید
- به علاقه ها و سلیقه های او احترام بگذارید
- او را هرگز سرزنش نکنید؛ به جای آن می توانید راهکار درست را نشان بدهید
جمع بندی
عزت نفس یک عنصر حیاتی در سلامت روان و رفاه کلی کودکان و بزرگسالان است. والدین، نقش های کلیدی در تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس در فرزندان هستند. اگر می خواهید بچه های قوی، مسئولیت پذیر و با احساس تربیت کنید، ابتدا باید بر روی رفتارهای خودتان در خانه تمرکز داشته باشید.
والدین باید حامی فرزندان شان باشند و در موقعیت های مختلف، آنها را رهنمایی کنند. استفاده از روش های تشویقی و بازی، به ویژه برای سنین کودکی، انتخاب خوبی است.
