واحد آموزش در طول دوران سوگواری از دست دادن یک عزیز، فرد سوگوار به حمایت عاطفی زیادی نیاز دارد. این حمایت ها می تواند این دوران ناراحت کننده و سخت را برای او راحت تر کند. ما و شما هم برای خودمان و هم برای فردی که این روزگار را سپری می کند باید کاری کنیم که پذیرش این وضعیت، بهتر و سریع تر انجام گیرد. مشاوران و اعضای خانواده و دوستان صمیمی، بهترین افراد برای این همدلی ها هستند.
فرد سوگوار باید روند عادی ناراحتی و سوگواری را طی کند و باید به او اجازه داده شود تا سریع از این وضعیت عبور کند. برای برخی افراد، روزهای غم و سوگواری می تواند برای مدت طولانی ادامه یابد. این حالت، بیشتر زمانی اتفاق می‌افتد که یک فرد، بیش از حد به فرد از دست رفته، وابسته و نزدیک بوده است. گاهی اوقات وضعیت آنچنان سخت می شود که این دوران را می تواند به یک اندوه پیچیده تر تبدیل کند.
اندوه پیچیده چه اثراتی بر فرد سوگوار دارد؟
اگر آنچه به عنوان “سوگواری عادی” معرفی شده است، رخ ندهد، یا اگر غم و اندوه، برای مدت طولانی بدون هیچ پیشرفت در بهبودی، ادامه یابد، به آن “غم پیچیده” یا “اندوه حل نشده” می گویند. علائم غم و اندوه پیچیده شامل موارد زیر است:
- بی اعتقادی مداوم به مرگ عزیز؛ یا عدم احساس عاطفی در اثر از دست دادن او
- ناتوانی در پذیرش مرگ آن عزیز
- احساس دل مشغولی با عزیز یا نحوه مرگ او
- غم و اندوه شدید و درد عاطفی، گاهی اوقات شامل اوقات تلخی یا خشم می شود
- عدم لذت بردن از خاطرات خوب در مورد آن عزیزان
- سرزنش کردن خود برای مرگ او
- آرزوی مرگ، برای رسیده به آن عزیز در دنیای دیگر
- خودداری از اهمیت دادن به وجود زنده خود فرد
- اشتیاق بی انتها برای آن مرحوم
- احساس تنهایی، جدا شدن از دیگران، یا بی اعتمادی به دیگران از زمان مرگ عزیز
- مشکلات زیاد در پیگیری علایق یا برنامه ریزی برای آینده؛ حتی پس از مرگ عزیزان
- احساس اینکه زندگی بدون معشوق، بی معنی یا پوچ است
- از دست دادن هویت یا هدف در زندگی، احساس اینکه بخشی از فرد سوگوار در کنار عزیزان مرده است
برای برخی افرادی که از عزیزان مبتلا به بیماری در طولانی مدت مراقبت می کنند، غم و اندوه پیچیده در واقع می تواند در حالتی شروع شود که عزیز آنها هنوز زنده است. این افراد که تحت استرس شدید قرار دارند، ممکن است حتی قبل از مرگ عزیز بیمارشان، در معرض خطر بالاتری برای حس غیرعادی غم و اندوه قرار داشته باشند.
اگر شما یا یکی از نزدیکان فرد از دست رفته، هر یک از علائم غم و اندوه پیچیده فوق را دارید، با یک مشاور یا متخصص و کارشناس بهداشت روان صحبت کنید. ثابت شده که روش های خاصی از درمان سلامت روان، به افراد مبتلا به این غم و اندوه پیچیده کمک می کند. درمان، بسیار مهم است، زیرا افرادی که غم و اندوه سخت دارند، در معرض خطر وخیم تر شدن بیماری عاطفی خود هستند.
کنار آمدن با از دست دادن عزیزان را مدیریت کنید
در حالت ایده‌آل، یک فرد سوگوار می‌تواند با گریه کردن یا صحبت در مورد این وضعیت، احساسات اندوه خود را تخلیه کند. با گذشت زمان و حمایت اطرافیان، این افراد، از دست دادن یک عزیز را می‌پذیرند و احساس می‌کنند، درد و غم را پشت سر گذاشته اند و بدون حضور فیزیکی عزیزشان، با زندگی سازگار می‌شوند.
اگر شما یا شخصی که می شناسید، عزیزی را از دست داده اید، نکات زیر ممکن است به شما کمک کند تا با از دست دادن عزیزتان به خوبی کنار بیایید:
- به خودتان فرصت دهید درد و سایر احساسات را هضم کنید. به خودتان نگویید چه احساسی دارید، یا اجازه ندهید دیگران به شما بگویند که چه احساسی باید داشته باشید.
- در این وضعیت، صبور باشید. با توقعات بیجا، به خودتان فشار نیاورید؛ بپذیرید که باید درد، عواطف و روش درمانی خود را در زمان خودش تجربه کنید.
- احساسات خود را قضاوت نکرده و خود را با دیگران مقایسه نکنید. به یاد داشته باشید که هیچ فرد دیگری نمی تواند به شما بگوید که چگونه باید عزاداری کنید یا چه زمانی باید دست از این رفتار بکشید.
- احساسات خود را بپذیرید، حتی آنهایی را که دوست شان ندارید. هیچ اشکالی ندارد که گریه کنید. برای بهبودی حس خود، باید هر دو کار را انجام دهید.
- به حمایت عاطفی نیاز دارید. در مورد از دست دادن خود، خاطرات و تجربه زندگی و مرگ عزیزتان صحبت کنید.
- فکر نکنید که با ابراز ناراحتی خود، از خانواده و دوستان محافظت می کنید. آنچه را که نیاز دارید از دیگران بخواهید. دیگرانی را که یکی از عزیزانشان را از دست داده اند پیدا کنید و با آنها صحبت داشته باشید.
- سعی کنید سبک زندگی عادی خود را حفظ کنید. در سال اول سوگواری، هیچ تغییر عمده ای در زندگی ایجاد نکنید (مثلاً جابجایی، تغییر شغل، تغییر روابط مهم). این وضعیت به شما اجازه می دهد تا ریشه های حسی و فکری خود را حفظ کنید و کمی احساس امنیت داشته باشید.
- مراقب خودتان باشید. غذای خوب بخورید و ورزش کنید. فعالیت بدنی، راه خوبی برای رهایی از تنش است. سرگرمی هایی که به شما کمک می کند جسم و روحتان را تجدید کنید، مانند حمام آب گرم، چرت زدن و تهیه غذاهای مورد علاقه، را دنبال کنید.
- از مصرف بیش از حد سیگار یا استفاده از داروهای دیگر خودداری کنید. این ها می تواند به بدن شما آسیب برساند و همچنین احساسات شما را خسته کند. همچنین احتمالاً روند بهبودی شما را کندتر می سازد و ممکن است مشکلات جدیدی ایجاد نماید.
- خودتان را به خاطر تمام کارهایی که انجام داده اید، یا حرف هایی که نگفتید یا اگر انجام نداده اید، ببخشید. شفقت و بخشش برای خود و سایرین، در بهبودی، مهم است.
- به خود استراحت دهید. نیازی نیست همیشه روی غم و اندوه تمرکز کنید. عواملی مانند تماشای یک فیلم، خوردن شام، یا بازی های سرگرم کننده را دنبال کنید. خواندن یک کتاب خوب؛ گوش دادن به موسیقی؛ یا ماساژ فعالیت هایی هستند که ذهن شما را از تمرکز روی غم و اندوه منحرف می سازند.
- برای تعطیلات، جشن تولدها و سالگردها آماده شوید و بدانید که ممکن است احساسات قوی شما دوباره بازگردند. تصمیم بگیرید که آیا می خواهید سنت های خاصی را حفظ کنید یا سنت های جدیدی برای خود ایجاد کنید.
- از قبل برنامه ریزی کنید که می خواهید وقت خود را چگونه و با چه کسی بگذرانید. برای گرامیداشت یاد عزیزتان، کار ویژه ای انجام دهید.
وقتی احساس کردید دوران غم و اندوه تان را پشت سر گذاشتید، کاری خلاقانه انجام دهید. برخی از گزینه ها برای این وضعیت عبارتند از:
- برای فردی که فوت کرده است، نامه ای بنویسید و هر آنچه دوست دارید به او بگویید.
- یک دفتر خاطرات درست کنید.
- یک دفترچه یادداشت بسازید و روزمرگی هایتان را در آن بنویسید.
- نقاشی یا عکاسی کنید.
- گل کاری یا درختکاری کنید.
- خود را درگیر یک سرگرمی یا فعالیتی کنید که عزیزتان آن را دوست داشته است.
چطور به کسی که غمگین و سوگوار است کمک کنیم؟
فردی که سوگوار است به کمک و همدلی نیاز دارد. مشاوران حرفه ای می توانند این خدمات را به اینچنین افرادی به بهترین شکل ارائه دهند. مشاوره ها می تواند در کوتاه مدت، غم و اندوه را کاهش دهد و در بلند مدت، فرد را به سمت زندگی بهتر و شادتر هدایت می کند. مشاوره همچنین می تواند به آنها کمک کند تا با زندگی جدید خود بدون عزیز از دست رفته شان سازگار شوند.
زمانی که سعی می کنید به کسی که غمگین است دلداری دهید، احساس ناخوشایندی، عمدتاً متداول است. بسیاری از مردم نمی دانند چه بگویند یا چه کاری برای فرد انجام دهند. از نکات زیر به عنوان راهنما استفاده کنید:
چه کلمات و چه جملاتی بگوییم؟
۱-وضعیت او را تصدیق کنید. به طور مثال بگویید: “شنیدم که ( نام عزیز از دست رفته) درگذشته است.” از کلمه “درگذشت” استفاده کنید. این نشان می دهد که شما برای صحبت در مورد احساس واقعی شخص، دیدگاه بازتری دارید.
۲-نگرانی خود را بیان کنید. به طور مثال بگویید: ” شنیده ام این اتفاق برای شما افتاده است و از این بابت، بسیار متأسف شدم.”
۳-صادق باشید و احساسات خود را پنهان نکنید. به طور مثال بگویید: “مطمئن نیستم چه باید بگویم، اما می‌خواهم بدانید که غم و اندوه شما برایم مهم است.»
۴-حمایت خود را نشان دهید. به طور مثال بگویید: “به من بگو چه کاری می توانم برای تو انجام دهم.”
۵-از احساس فرد سوگوار سوال بپرسید و به پاسخش گوش دهید. تصور نکنید می دانید آنها در هر روز چه احساسی دارند.
چه کارهایی برایش انجام دهیم؟
۱-در کنارش باشید. حتی اگر نمی دانید به او چه بگویید، بودن در نزدیکی او می تواند بسیار آرامش بخش باشد.
۲-به حرف هایش گوش کنید و او را حمایت کنید. اگر او آماده صحبت نیست، سعی نکنید او را مجبور به حرف زدن کنید.
۳-شنونده خوبی باشید و هر احساسی را که فرد ابراز می کند، بپذیرید. حتی اگر نمی‌توانید احساسی مانند او را تصور کنید، هرگز نگویید که چه احساسی باید داشته باشد یا حتی چه حسی نباید داشته باشد.
۴-به او اطمینان خاطر بدهید. سعی کنید با آن شخص همدلی کنید؛ بدون اینکه وانمود کنید احساس او را می دانید.
۵-در انجام امور روزانه از جمله خرید، کارهای خانه، آشپزی، رانندگی یا کار در حیاط و باغبانی، به او کمک کنید. این فرد ممکن است پیشنهاد شما را قبول نکند، اما دلیل بر آن نیست که آنها شما یا دوستی شما را رد کرده اند.
۶-از گفتن عبارت “تو خیلی قوی هستی” به فرد سوگوار خودداری کنید. این جمله به فرد فشار می آورد تا احساسات خود را حفظ کند و “قوی” رفتار کند.
جمع بندی
کنار آمدن با غم از دست دادن عزیزان، کار دشواری است؛ هم برای مردان و هم برای زنان. اما یک سری رفتارها و راهکارها وجود دارد که هم خود فرد می تواند انجام دهد و هم اطرافیانش باید برای او انجام بدهند. آنچه مسلم است آن عزیز برای همیشه از دست رفته است و نزدیکان او باید با پذیرفتن وضعیت غمناک، به زندگی عادی خود ادامه بدهند. در صورت نیاز، کمک گرفتن از مشاوره حرفه ای می تواند این روند را ساده تر و سریع تر سازد.
