بازی درمانی چیست و چه مزایایی دارد؟

بازی درمانی نوعی درمان روانشناختی است که می تواند شیوه های مختلفی را در بر بگیرد؛ از جمله بازی با اسباب بازی، نقش آفرینی، بازی با رنگ ها و … . درمانگرها فرد را در حین بازی مشاهده می کنند تا در مورد رفتار او اطلاعاتی کسب کنند. این روش نوین می تواند بسیاری از اختلالات شخصیتی و روانی را درمان کند.

بازی درمانی می تواند برای درمان شرایط سلامت روان یا درمان برخی اختلالات رفتاری مفید باشد. این روش را می توان یک ابزار حمایتی برای افرادی حساب کرد که دارای تفاوت هایی در رشد هستند، اختلالاتی مانند اوتیسم و یا بیش فعالی و کمبود توجه (ADHD).

اگرچه بازی درمانگراها عمدتاً با کودکان کار می کنند، اما گاهی اوقات از این درمان برای تعامل با نوجوانان و بزرگسالان نیز بهره می برند. این افراد متخصصانی هستند که مجوز بازی درمانی دارند و در این زمینه تجربه کافی را کسب کرده اند.

تعریف بازی درمانی

بازی درمانی یک ابزار است و در اصل از حوزه روان درمانی یا گفتار درمانی می آید. این رویکرد، مبتنی بر این ایده است و کمک می کند کودکان به طور ناخودآگاه از طریق بازی، ارتباط برقرار کنند. با این روش، کودکان و حتی بزرگسالان چیزهایی را در مورد خود آشکار می کنند، بدون اینکه متوجه شوند که این کار را انجام می دهند.

از طریق بازی است که کودکان می آموزند چگونه با جهان تعامل داشته باشند و مهارت های خود را توسعه دهند. به این ترتیب، بازی برای آنها وسیله ای طبیعی برای ابراز وجود است.

در حین بازی، ممکن است یک کودک به طور مستقیم یا نمادین، احساسات خود را به نمایش بگذارد و به فرد درمانگر اجازه ‌دهد تا در مورد وضعیت عاطفی خود بینش صحیح پیدا کند. بازی با همدیگر، محیط امنی را برای این اتفاق فراهم می سازد و به افراد اجازه می دهد چیزهایی را بیان کنند که شرح دادن آن در شرایط دیگر ممکن است برایشان مشکل باشد.

شرکت در یک فعالیت مشترک، اعتماد بین درمانگر و مشتری را تقویت می کند. این شرایط می تواند به ویژه برای کودکان مفید باشد، زیرا در اکثر موارد کودکان نسبت به غریبه ها احساس بی اعتمادی دارند. جلسات بازی درمانی معمولاً برای بچه ها ممکن است ۳۰ تا ۴۵ دقیقه طول بکشد.

بازی درمانی برای چه کسانی مفید است؟

درمانگران اغلب از بازی درمانی برای کودکان استفاده می کنند، اما ممکن است در برخی شرایط، این روش به بزرگسالان نیز کمک کند. پزشکان سلامت روان از بازی درمانی برای کمک به درمان طیف وسیعی از اختلالات استفاده کنند، مانند: اضطراب، افسردگی، اختلالات رفتاری، بیش فعالی، عدم تمرکز و توجه، اوتیسم، ناتوانی های یادگیری و … .

این روش می تواند به بررسی و حل مشکلات رفتاری جدیدی که به دلیل رویدادهای زندگی رخ می دهد، مانند سوگ، طلاق، یا یک تجربه آسیب زا، نیز بسیار کمک کند. بازی درمانی این شرایط را “درمان” نمی کند، بلکه یک حمایت عاطفی را ارائه می کند و مهارت هایی را آموزش می دهد که در یادگیری و اجتماعی شدن کودکان مفید است.

فواید بازی درمانی برای کودکان

مهم ترین مزایای بازی درمانی برای کودکان به صورت زیر هستند:

• به کودکان اوتیسم در یادگیری مهارت ها کمک می کند

مطالعات و تحقیقات زیادی تا کنون ثابت کرده اند که استفاده از بازی درمانی می تواند مهارت های رفتاری و رشدی کودکان اوتیسم را بسیار بهبود ببخشد. این شیوه همچنین برای کمک به ارتقای تعاملات اجتماعی این گروه بسیار مفید است.

• کاهش اختلالات یادگیری در اختلالات ADHD

بازی درمانی در کودکان به کاهش علائم ADHD از جمله مشکل در تمرکز، رفتارهای مزاحمت آمیز و مخالفت ها کمک می‌کند. پیشرفت های کوچک و بزرگ زیادی برای این موارد مشاهده شده است.

• علائم اختلالات ODD را کاهش می دهد

ODD وضعیتی است که در آن، کودک به طور مداوم نسبت به همسالان و افراد اطراف خود، خصومت و عدم همکاری نشان می دهد. برای این گروه از بچه ها، بازی درمانی فردی و گروهی باعث بهبود علائم ODD می شود. کودکانی که در چند هفته در معرض شیوه های تحت بازی درمانی قرار می گیرند، رفتارهای نامطلوب کمتری از خود نشان می دهند.

فواید بازی درمانی برای بزرگسالان

تحقیقات زیادی امروزه در مورد مزایای بازی درمانی برای بزرگسالان هنوز انجام نشده است. اما تحقیقات قدیمی تر نشان می دهد که این شیوه ممکن است شامل مزایای زیر باشد:

• تقویت سلامت روان در سنین بالاتر

بازی درمانی می تواند برای سالمندان نیز گاهی مفید باشد. آنها تحت این بازی ها که شامل نوشتن خلاق، موسیقی، هنر، بازی و بازی با شن و ماسه است، می توانند بسیاری از مهارت های خود را بهبود ببخشند؛ از جمله:

• معاشرت بهتر با دیگران
• عزت نفس بهتر
• میزان افسردگی کمتر
• کمک به حل مشکلاتی مانند احساس تنهایی
• کمک به کاهش احساس ترس

بازی درمانی، آسودگی خیال را برای بزرگسالان و سالمندان فرآهم می سازد. به این ترتیب، آنها می توانند احساسات خود را بیان کرده و درباره موضوعات مختلف، یا شاید ترس آور، بهتر تصمیم گیری نمایند. داشتن آرامش خاطر، روبرو شدن با مشکلات را ساده تر می کند. بازی درمانی، تأثیر مثبتی بر جنبه های مختلف سلامت روانی و عاطفی دارد.

تکنیک های خوب برای بازی درمانی

• بازی عمومی با اسباب بازی

بازی درمانی شامل بازی کودک با اسباب‌بازی‌ها است. انواع اسباب بازی هایی که متناسب با سن کودک باشند، بهترین گزینه هستند. عروسک، قایق، پازل ها، طناب، تفنگ های اسباب بازی، اسباب‌ بازی‌ های خلاقانه، اسباب بازی های لگو، مداد شمعی و … .

همانطور که کودک بازی می کند، درمانگر سعی می کند احساس او را تفسیر کند. این تفاسیر به درمانگر اجازه می دهد تا درستی نظریه خود را درباره روش صحیح برطرف کردن اختلالات موجود، آزمایش کند.

• بازی کردن با گروه همسالان

بازی کردن تکنیکی است که درمانگران برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان استفاده کنند. پیروی از یک سری قوانین در بازی می‌تواند به یک فرد با اختلالات حواس پرتی کمک کند تا توجه خود را متمرکز سازد. همچنین بازی ‌ها ابزار ارتقای مهارت های اجتماعی هستند.

• نقش آفرینی در بازی

نقش آفرینی در بازی درمانی می تواند به فرد کمک کند به طور نمادین تا از طریق شخصیت ها، مفاهیمی را اجرا کنند یا معانی را یاد بگیرند.

• داستان گفتن در بازی درمانی

شنیدن یا خواندن یک داستان به کودکان این امکان را می دهد که ببینند دیگران چگونه بر مشکلات مشابه غلبه کرده اند. بنابراین آن‌ها می‌توانند پس از آن چیزهایی را که آموختند، در موقعیت واقعی زندگی خود به کار ببرند.

• بازی با شن و ماسه در سینی

در بازی با شن و ماسه، یک درمانگر، سینی، ماسه و اسباب بازی های ریز را برای ایجاد صحنه، یا خلق فضای یک بازی در اختیار کودک قرار می دهد. این روش به راحتی می تواند برخی احساسات کودک از جمله خشونت، نیاز به توجه و محافظت را بیان کند.

جمع بندی

بازی درمانی نوعی درمان روانشناختی است که با استفاده از بازی به افراد اجازه می‌دهد تا احساسات ناخودآگاه یا مسائلی را که توضیح آنها از طریق کلمات دشوار است، بیان کنند.

مزایای شناخته شده بازی درمانی برای کودکان شامل کاهش مشکلات رفتاری است، که ناشی از خشم، غم و اندوه یا ضربه روانی می باشد. همچنین این شیوه می تواند به افرادی که دارای تفاوت های رشدی هستند کمک کند تا مشکلات خود را حل کنند؛ یا مهارت هایی را بیاموزند که به زندگی روزمره شان کمک می کند.