واحد آموزش نقش خانواده در تربیت فرهنگی و جامعه پذیری، سال های سال است که به عنوان عوامل اولیه در انتقال فرهنگی بین نسل ها، شناخته شده است. این خانواده ها هستند که از طریق فرآیندهای اجتماعی شدن و انتقال فرهنگی، ارزش ها، باورها، هنجارها و هویت فردی را شکل می دهند و این را به نسل های بعدی نیز منتقل می کنند. این عملکرد برای حفظ تداوم اجتماعی و تضمین بقای سنت های فرهنگی، حیاتی است. با این حال، در عصر حاضر می بینیم که فناوری به شدت متحول شده است و این بر چگونگی عملکرد خانواده ها در تربیت فرهنگی تأثیر عمیق گذاشته است. بیایید با همدیگر نگاهی به نقش خانواده ها در انتقال فرهنگ و جامعه پذیری به نسل بعدی بیاندازیم و چالش های موجود را بررسی کنیم.
جامعه پذیری فرآیندی است که طی آن افراد، هنجارها، ارزش ها و رفتارهای لازم برای عملکرد به عنوان اعضای جامعه را می آموزند. از طریق اجتماعی شدن است که افراد، هویت خود را توسعه می‌دهند، مهارت‌های اجتماعی کسب می‌کنند و یاد می‌گیرند که چگونه در اجتماع حاضر شوند. خانواده اولین و تأثیرگذارترین نهاد اجتماعی است که مسئول این فرآیند به ویژه در سال های اولیه زندگی فرزندان است.
خانواده اولین نهادی است که کودک از بدو تولد با آن روبرو می‌شود و در آن بستر رشد پیدا می‌کند. این والدین هستند که کودک خود را با هنجارها و ارزش‌های فرهنگی در جامعه آشنا می‌سازند، به آنها می‌آموزند که چه رفتاری داشته باشند، چطور با دیگران تعامل و ارتباط برقرار کنند و چه چیزهایی را باید باور کنند.
جامعه پذیری و مهارت ارتباط اجتماعی در کودکان بر عهده خانواده‌ها است. این فرایند همه چیز را در بر می‌گیرد؛ از آداب اولیه ارتباطی در اجتماع گرفته تا درک نقش‌های پیچیده‌تر در اجتماع، ارزش‌های اخلاقی، مسائل هویتی و غیره. خانواده به عنوان بستر اولیه عمل می‌کند که در آن کودکان می‌توانند مسائل فرهنگی و تربیتی را بیاموزند و تعامل گسترده‌تری با جهان پیرامون خود داشته باشند.
خانواده مسئول القای باورها و رفتارهای اساسی است که هویت و جهان بینی کودک را شکل می دهد. درباره نقش خانواده در تربیت فرهنگی، دو گزینه مطرح می‌شود؛ مسئله انتقال جامعه پذیری به کودکان از دو جهت اهمیت پیدا می‌کند؛ مرحله اول را در قسمت بالا توضیح دادیم، که مربوط به رشد و پرورش کودکان در بستر خانواده است.
از دیدگاه دوم، انتقال فرهنگ و جامعه پذیری به کودکان را می توان در محیط‌های خارج از خانه از جمله مدارس، گروه همسالان، یا کلاس‌های فوق برنامه جستجو کرد. این‌ها مکان‌هایی هستند که نقش مهمی در شکل دادن به شخصیت رفتار و باورهای افراد ایفا می‌کنند. اگر آموزش‌های خانواده به کودکان قبل از آنکه وارد این چنین اجتماعاتی شوند چندان قوی و موثر نباشد، کودک، بیشتر دچار تردید و شک درباره ارزش ها و هنجارهای آموخته شده خواهد داشت و هرچه بیشتر با جوامع خارج از خانه ارتباط برقرار کند، احتمال تغییر در رفتار و نگرش او وجود دارد.
بر همین اساس است که تاکید می‌کنیم نقش خانواده ها در تربیت فرهنگی و انتقال مفاهیم جامعه پذیری، ارزش‌ها و هنجارها بسیار مهم‌تر از آن است که در قالب کلمات درباره‌اش صحبت کردیم.
انتقال فرهنگی در بین نسل‌ها به چه معنا است؟
انتقال فرهنگی به روشی اطلاق می شود که در آن فرهنگ – شامل باورها، ارزش ها، آداب و رسوم و رفتارها – از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. خانواده، نقش اصلی را در این فرآیند ایفا می کند و به عنوان مسیر اولیه ای عمل می کند که از طریق آن، دانش و عملکرد فرهنگی به بچه ها منتقل می شود.
خانواده‌ها از طرق مختلف فرهنگ را بین نسل‌های بعدی به اشتراک می‌گذارند؛ این روش‌ها از جمله انتقال زبانی، آداب و رسوم مذهبی، آیین‌های اجتماعی، سنت‌های غذایی، موسیقی، مراسم، داستان سرایی‌ها، میراث فرهنگی و نظایر این‌ها را شامل می‌شود. با این حال، انتقال فرهنگی هیچگاه متوقف نمی‌شود. همچنان که جوامع تکامل پیدا می‌کنند، عملکردها و هنجارهای فرهنگی که خانواده‌ها به نسل بعدی منتقل می‌کنند نیز تغییر پیدا می‌کند.
آگاهی فرهنگی چیست؟
در آموزش، دانستن فرهنگ های مختلف به افراد کمک می کند تا بهتر با سایرین ارتباط برقرار کنند. همانطور که کلاس های درسی، متنوع تر اجرا می شوند، درک اهمیت آگاهی فرهنگی در آموزش به یک موضوع حیاتی تبدیل می شود. این تغییرات به دانش آموزان کمک می کنند تا فرهنگ های مختلف را بهتر درک کنند. آگاهی فرهنگی یا آگاهی میان فرهنگی، به معنای شناخت فرهنگ های مختلف است و شامل آداب و رسوم، سنت ها، ارزش ها و اعتقادات می شود.
مهمترین مزایای تربیت فرهنگی برای کودکان چیست؟
با انتقال درست مفاهیم فرهنگی به کودکان، مزایای زیادی برای آنها فراهم می‌شود که از مهمترین آنها می‌توان به ایجاد یک محیط یادگیری مثبت و متنوع اشاره کرد. این مسئله، اول در خانواده‌ها اهمیت پیدا می‌کند و سپس باید آن را در مدارس اجرا نمود. مهمترین مزایای تربیت فرهنگی برای کودکان در قسمت زیر عنوان شده‌اند:
- آشنایی با مفاهیم فرهنگی، تاثیر مثبتی در هویت و رشد شخصیتی کودکان دارد. به این ترتیب آنها احساس ارزشمند بودن و احترام بیشتری خواهند داشت.
- با انتقال فرهنگ از طریق خانواده‌ها به فرزندان، احساس تعلق بیشتری با فرهنگ بومی کشور، شهر یا محل برقرار خواهد شد.
- آشنایی با فرهنگ‌های مختلف در جهان به کودکان کمک می‌کند مهارت جامعه پذیری را کسب کنند، انعطاف پذیر باشند، احترام به اقوام و آداب و رسوم و سنت‌های مختلف را یاد بگیرند، و به راحتی با سایر افراد ارتباط برقرار کنند.
- آموزه‌های تربیت فرهنگی به فرزندان یاد می‌دهد که هرگز افراد مختلف را بر اساس صرفاً مشاهده کردن، قضاوت نکنند و تعصب و مسائل کلیشه‌ای را کنار بگذارند. این رفتار به معنای تقویت همدلی بین گروه همسالان می‌شود. همچنین تاب آوری و تحمل فرزندان را در هر محیط اجتماع افزایش می‌دهد.
- فرزندانی که در خانواده‌هایی با سطح فرهنگی بالاتری پرورش پیدا می‌کنند، مثبت اندیش هستند و انگیزه بیشتری برایتلاش کردن و رسیدن به موفقیت دارند.
- آموزه‌های فرهنگی به همه افراد کمک می‌کند تفاوت‌های فرهنگی افراد مختلف را بپذیرند، به آنها احترام بگذارند و از کنارشان به آرامی عبور کنند.
- انتقال تربیت فرهنگی به نسل‌های بعدی، درک عمیق‌تری نسبت به تغییرات فرهنگ در طول تاریخ به فرزندان می‌دهد؛ پس در تقویت تفکر انتقادی در کودکان و بررسی شیوه‌های مختلف زندگی اقوام بسیار مفید و موثر خواهد بود.
- اگر خانواده‌ها در تربیت فرهنگی فرزندانشان طبق اصول و شیوه‌های استاندارد و تعریف شده عمل کنند، باعث افزایش اعتماد به نفس و انگیزه در آنها خواهند شد. این ویژگی‌ها تاثیر مثبت بر نتایج یادگیری دارد.
خانواده‌ها چطور می‌توانند در تربیت فرهنگی فرزندان موفق شوند؟
نکات زیر به والدین کمک می‌کند تا بتوانند در انتقال مفاهیم مرتبط با فرهنگ، آداب و رسوم، ارزش‌ها و باورها به فرزندانشان موفق عمل کنند:
- درباره ادبیات، تاریخ، هنر و موسیقی فرهنگ‌های مختلف با فرزندان خود صحبت کنید. کتاب‌های مختلف را بخوانیدیا به آهنگ‌های جوامع دیگر گوش دهید. این طرز عمل، به فرزندان شما اجازه می‌دهد تا با گوشه و کنار جهان آشنا شوند و فرهنگ‌های مختلف را کشف کنند.
- زمان‌هایی را اختصاص دهید و با فرزندانتان درباره فرهنگ، نژادها، قومیت و هویت صحبت کنید. از فرزندتان بخواهید که تجربیات یا عقاید خود را کاملاً محترمانه با شما به اشتراک بگذارند.
- همراه با فرزندانتان در رویدادهای اجتماعی، فرهنگی و جشنواره‌های مختلف شرکت کنید. نمایشگاه‌های مرتبط با فرهنگ، آداب و رسوم، سنت‌ها و موارد مشابه، مکان خوبی برایرشد تربیت فرهنگی در کودکان نسل امروز هستند.
- رویدادهای فرهنگی که در تقویمملی به ثبت رسیده است را همراه فرزندانتان مرور کنید. می‌توانید درباره تاریخچه هر کدام تحقیق کنید و آن را بین یکدیگر به چالش بکشید.
- یک ایده خوب این است کههمراه با فرزندانتان به موزه‌ها بروید. موزه، بهترین مکان برای سفر به تاریخ گذشته است، زیرا شما را با آثار باستانی، فرهنگ، آداب و رسوم، سنت‌ها، ارزش‌ها و مردمان قرن‌های گذشته آشنا می‌کند.
جمع بندی
نقش خانواده‌ها در تربیت فرهنگی، شناخته شده و ضروری است. این والدین هستند که فرزندان خود را برای ورود به اجتماع و جامعه پذیری، آماده می‌کنند. بنابراین قبل از آنکه فرزند شما وارد محیط مدرسه شود، یک سری مهارت های اجتماعی و فردی را باید به او یاد بدهید؛ از جمله احترام به دیگران، همدلی، مهارت تصمیم گیری، مهارت حل مسئله، پذیرش فرهنگ‌های مختلف، مهارت ارتباط درست با گروه همسالان، مهارت کار گروهی، صبور بودن، خوب صحبت کردن و خوب گوش دادن.
گروه آموزشی علوی تبریز (سیمناد)، زیر مجموعه مدارس علوی تهران، با فراهم آوردن امکانات تحصیلی کامل، دانش آموزان را در تمام مقاطع دبستان و دبیرستان پشتیبانی می‌کند. رویکردهای آموزشی و پرورشی در این مجموعه مطابق با استانداردهای آموزش و پرورش جهانی است تا بتواند فرزندان شما را برای ورود به اجتماع، موفقیت‌های کاری و تحصیلی آماده سازد. جهت اطلاع از خدمات مدارس سیمناد با کارشناسان تماس بگیرید.
