واحد آموزش سبک فرزندپروری عبارت است از روش ها و اقداماتی که والدین بر اساس آنها، تربیت فرزندان خود را انجام می دهند. با توجه به اینکه والدین نیز دارای ویژگی های شخصیتی متفاوتی هستند، بنابراین روش های فرزندپروری نیز با هم فرق دارد. بر این مبنا، کارشناسان علم روانشناسی، ۴ سبک متداول را برای پرورش فرزندان تعریف کرده اند؛ فرزندپروری مقتدرانه – فرزندپروری سهل گیرانه – فرزندپروری مستبدانه – فرزندپروری طردکننده. ما در این بحث به بهترین و مؤثرترین روش تربیت فرزندان اشاره خواهیم نمود.
چهار سبک اصلی فرزندپروری در روانشناسی کودک عبارتند از: مقتدرانه، مستبدانه، سهل گیرانه و طردکننده. هر سبک فرزندپروری دارای ویژگی ها، روش ها و فلسفه منحصر به فرد خود است. رشد کودکان بسته به شیوه های تربیتی والدین به طرق مختلف، تحت تأثیر این سبک های فرزندپروری قرار می گیرند.
توجه به این نکته مهم است، در حالی که این سبک‌ها چارچوبی برای درک فرزندپروری ارائه می‌دهند، اما هیچ راه ثابتی برای والدین وجود ندارد، و هر خانواده ممکن است رویکرد منحصر به فرد خود را داشته باشد.
همه والدین سعی می کنند بهترین کارها را برای تربیت فرزندانشان انجام دهند. برخی در این مسیر، تندروی دارند و برخی دیگر، بیش از حد، امور را ساده تصور می کنند! هر اقدامی که والدین برای تربیت فرزندان انجام دهند، هرچند جزئی و کوچک، می تواند تا پایان عمر یک فرزند، تأثیر خودش را بگذارد. پس می بینید که بهترین روش فرزندپروری چقدر اهمیت دارد.
کدام یک از انواع سبک های فرزندپروری، بهتر است؟
روش های فرزندپروری، مختلف هستند، و چون خانواده ها از نظر فرهنگ و سنت ها با هم فرق دارند، نمی توان گفت کدام سبک برای کدام خانواده، بهترین است. اما برخی از راهکارها وجود دارد که به والدین نشان می دهد چطور می توانند در روند تربیت بچه ها، تصمیمات درستی بگیرند.
نکته مهم درباره بهترین روش فرزندپروری این است که خصوصیاتی از جمله احترام متقابل، تقویت اعتماد به نفس، افزایش حس استقلال و حس حامی بودن والدین، باید در سبک های فرزندپروری رعایت شود. فرزندانی که در اینچنین خانواده هایی بزرگ می شوند، قطعاً موفق تر خواهند بود.
نگاهی بر معایب انواع سبک های فرزندپروری
۱-خصوصیات منفی در فرزندپروری مستبدانه
- والدین در این خانواده ها، خشن و خودمختار هستند و هیچ اهمیتی به نظریات و علایق فرزندان نمی دهند.
- فرزندان والدین مستبد، همیشه در استرس و اضطراب هستند و اعتماد به نفس بسیار پایینی دارند.
- فرزندان والدین مستبد، قدرت تصمیم گیری ندارند و اغلب فرصت های خوب را از دست می دهند.
- این کودکان، عزت نفس خوبی ندارند.
- بروز رفتارهای پرخاشگرانه و عصبانیت، برای فرزندان این والدین، به ویژه در بزرگسالی، یک نشانه مشخص است.
- فرزندان والدین مستبد نمی توانند به دیگران اعتماد کنند و کارهای گروهی انجام دهند.
- این نوع فرزندان، همیشه خود را محکوم می کنند و منفی نگر هستند.
۲-خصوصیات منفی در فرزندپروری سهل گیرانه
- فرزندان والدین سهل گیر، بی مسئولیت بار می آیند و بسیار پر توقع هستند.
- این کودکان تصور می کنند هر چیزی را که بخواهند، باید داشته باشند و هیچ اهمیتی به دیگران نمی دهند.
- فرزندان والدین سهل گیر، قدرت انتخاب و تصمیم گیری ندارند.
- این فرزندان عمدتاً نمی توانند شرایط سخت و بحران ها را تحمل کنند و خیلی سریع، تسلیم می شوند.
۳-خصوصیات منفی در فرزندپروری مقتدرانه
هیچ گزینه منفی برای سبک فرزندپروری مقتدرانه بیان نشده است، چرا که این روش، بهترین انتخاب برای همه والدین است. ما در قسمت بعدی درباره این روش خوب، صحبت می کنیم.
فرزندپروری مقتدرانه، بهترین گزینه برای همه والدین است
فرزندپروری مقتدرانه یکی از بهترین و موفق ترین روش ها برای تربیت فرزندان است. می توانیم به جرأت بگوییم که قوانین و مقررات خاصی در این روش وجود دارد که همگی باعث تربیت بهتر همه فرزندان خواهد شد.
والدین مقتدر سعی می کنند با رعایت چهارچوب های تربیتی و سنی بچه ها، قوانین و انتظاراتی را تعریف کنند و بر همان اساس، محیط خانه را مدیریت نمایند. فرزندانی که در اینچنین خانواده ها تربیت می شوند، حس مسئولیت بالایی دارند، قدرت تصمیم گیری بهتری داشته و می دانند که همیشه در کجا و چه موقع باید صحبت کنند.
مهم ترین ویژگی های سبک فرزندپروری مقتدرانه به صورت زیر معرفی می شوند:
- تربیت فرزندان با اعتماد به نفس بالا
- هدایت فرزندان در مسیرهای موفقیت تحصیلی و شغلی
- بهبود سلامت روانی
- تقویت قوای جسمانی
- کمک به تغذیه بهتر در خانواده
- بهبود روحیه فردی و مثبت اندیشی
- عزت نفس بالاتر
- کنترل بهتر روی احساسات، مدیریت زمان و کارها
- ایجاد روحیه شاد و پر انرژی
والدین مقتدر چه خصوصیاتی دارند؟
- در سبک فرزندپروری مقتدرانه، والدین به خوبی با بچه ها همراه هستند و به علایق و خواسته هایشان احترام می گذارند.
- والدین مقتدر، قوانین و مقرراتی را وضع می کنند و برای آن، پاداش یا مجازات معقولانه در نظر می گیرند.
- در خانواده هایی با سبک فرزندپروری مقتدرانه، همه کارها طبق برنامه انجام می شود و هر فرد، مسئولیت هایی را بر عهده دارد.
- در این مدل خانواده ها، افراد می توانند نظریات و پیشنهادات خود را بیان کنند، بدون اینکه ترس و دلهره یا اضطراب داشته باشند.
- والدین مقتدر، دلسوز و فداکار هستند اما علاوه بر این، اقتدار و کنترلگری خود را نیز حفظ می کنند.
- این والدین همیشه استقلال لازم را در مواقع مناسب به فرزندان خود می دهند تا بتوانند توانایی های خود را شکوفا سازند.
چه موقع می گوییم سبک فرزندپروری، غلط و اشتباه است؟
وقتی نشانه هایی از خشونت و رفتارهای نادرست در روش های تربیتی فرزندان دیده شود، می گوییم سبک فرزندپروری، غلط و اشتباه است. این نشانه ها عبارتند از:
- آسیب های جسمانی به فرزندان
- تهدید سلامت روان کودکان
- استفاده از تنبیه بدنی به شیوه های مختلف
- عدم توجه به تغذیه یا نیازهای اولیه زندگی بچه ها
- رفتارهای ناهنجار والدین؛ مانند تمسخر، اهانت، ایجاد ترس و دلهره و قرار دادن بچه ها در موقعیت های خطرناک
- رفتارهای پرخاشگرانه
- بروز رفتارهای دوگانه و آسیب زا
جمع بندی
بهترین سبک فرزندپروری کودکان شامل روش هایی است که در آن، نشانه هایی از رفتارهای مثبت، تقویت روحیه و حس اعتماد به نفس وجود داشته باشد. فرزندپروری مقتدرانه در واقع می تواند یکی از بهترین روش های تربیتی باشد. والدین در عین اینکه با فرزندان خود همراه و همدل هستند، باید با بیان یک سری قوانین و مقررات، آنها را مسئولیت پذیر و قوی بار بیاورند.
