واحد آموزش مهارت حل مسأله یکی از مهم ترین توانایی های فردی است که می تواند از دوران کودکی آموزش داده شود. کسانی که می توانند به راحتی و با تمرکز بالا، مشکلات و مسائل زندگی خود را حل کنند، از این مهارت برخوردار هستند. بسیار تأکید شده است که مهارت های حل مسأله از دوران کودکی و نوجوانی به افراد آموزش داده شود. این مهارت می تواند تأثیر بزرگی در موفقیت های آینده هر فرد داشته باشد.
مهارت حل مسأله در یک تعریف ساده عبارت است از توانایی فرد برای حل مشکلات و مسائل روزمره که در شرایط مختلف مطرح می شود. افراد یک جامعه دارای مهارت های متفاوتی هستند. برخی به خوبی از عهده حل کردن مشکلات بر می آیند و برخی دیگر نیاز به کمک گرفتن از دیگران دارند.
افراد با توانایی خوب در حل مسأله می توانند به راحتی چالش ها را تجزیه و تحلیل کنند و راه حل خوبی برای آنها بیابند. به همین دلیل است که در مفاهیم و دروس مدرسه، آموزش مهارت حل مسأله به کودکان و نوجوانان گنجانده شده است.
مزایای آموزش مهارت حل مسأله به کودکان چیست؟
چالش ها و مشکلات در زندگی همه ما اجتناب ناپذیر هستند. این ما هستیم که باید با تقویت مهارت های فردی، روحیه رویارویی با این موانع و مشکلات را داشته باشیم. مهارت های حل مسأله یکی از این توانایی ها است.
وقتی مشکلات به وجود می آیند، قوی بودن و داشتن تمرکز برای حل آنها بسیار اهمیت دارد. کودکان و نوجوانان هنوز نمی دانند چطور با این شرایط کنار بیایند. ما به عنوان والدین و مربیان آنها می توانیم آموزش هایی را به آنها بدهیم تا مهارت های فردی را در خودشان تقویت کنند.
در این قسمت با مهم ترین مزایای آموزش مهارت حل مسأله به کودکان و نوجوانان به طور مختصر آشنا می شوید:
- کودکانی که توانایی حل مسأله را دارند معمولاً از اعتماد به نفس بالاتری برخوردار هستند. این بچه ها می توانند موانع پیش روی خود را بهتر تحلیل کنند و راه حل مناسبی برایشان پیدا کنند.
- آموزش مهارت های حل مسأله به کودکان و نوجوانان کمک می کند آنها تمرکز ذهنی بهتری داشته باشند.
- مهارت های حل مسائل موجب می شود که بچه ها در کلاس درس، مفاهیم و سوالات مختلف را بهتر درک کنند. این دانش آموزان معمولاً پرسش های متعددی را در کلاس مطرح می کنند و تلاش دارند که به پاسخ درستی برسند.
- بچه هایی که دارای توانایی حل مسأله هستند به راحتی مأیوس نمی شوند و همیشه در تلاش هستند. این دانش آموزان سعی می کنند به جای ترس و استرس، به دنبال راه حل خوب برای مشکلات باشند.
چگونه مهارت حل مسأله را در کودکان و نوجوانان تقویت کنیم؟
چه والدین باشید یا مربیان مدارس یا مهدهای کودک، با چند روش ساده و کاربردی می توانید مهارت های حل مسأله را به کودکان آموزش بدهید. این کار سختی نیست اما به تمرین و تلاش بیشتری نیاز دارد.
در این قسمت به اختصار درباره روش ها و راهکارهای آموزش مهارت حل مسأله به کودکان و نوجوانان صحبت می کنیم:
گام اول: مسئله یا مشکل را بشناسید
اولین مرحله برای حل یک مسئله این است که آن مشکل یا چالش را بشناسید. برای اینکه این گزینه را به کودکان آموزش بدهید به آنها بگویید که دقت کند در انجام کار یا بیان احساسات، چه مشکل یا مشکلاتی وجود دارد. از او بخواهید آنها را توضیح بدهد یا درباره اش صحبت کند.
گام دوم: راه حل های متعددی پیشنهاد بدهید
دومین مرحله در آموزش مهارت حل مسأله این است که به کودکان یا نوجوانان بگویید سعی کنند برای مشکل موجود، چند راه حل ارائه بدهند. راه حل ها می تواند غیر منطقی باشد اما به بچه ها اجازه بدهید همه ایده ها و نظریات خود را مطرح کنند. این کار باعث می شود فکرشان بازتر شود.
راه حل های احتمالی لزوماً کاربردی و مناسب نیستند اما همین که کودکان و نوجوانان می توانند مسیرهای مختلفی را برای حل یک مشکل در ذهنشان ایجاد کنند، بسیار اهمیت دارد.
گام سوم: راه حل های درست را تجزیه و تحلیل کنید
پس از آنکه کودکان و نوجوانان یاد گرفتند که مشکل را بشناسند و برای آن چندین راه حل ارائه بدهند، زمان آن است تا مناسب ترین و عملی ترین راه حل را از میان آنها انتخاب کنند.
به آنها بگویید که دو یا سه راه حل را که به نظرشان مناسب تر است یادداشت کنند. سپس درباره جوانب مثبت و منفی آنها فکر کنند و با شما صحبت کنند.
هر راه حل به طور قطع دارای مزایا و معایبی است. وقتی خوب درباره هر روش فکر کردید، بی شک بهترین راه حل مسأله را خواهید یافت.
گام چهارم: مسأله را با آزمون و خطا حل کنید
مشکلات مختلف، راه حل های گوناگونی دارند. لذا در مرحله آخر آموزش مهارت حل مسأله به کودکان، به آنها یاد بدهید که راه حل های خوب را امتحان کنند.
ممکن است یک راه حل نتواند مشکل را برطرف کند. در این حالت آنها باید یاد بگیرند که به دنبال امتحان کردن راه حل دیگری باشند. به این روش، آزمون و خطا گفته می شود. البته فراموش نکنید که حل کردن بسیاری از مشکلات به روش آزمون و خطا، اصلاً توصیه نمی شود.
چند توصیه مهم به والدین برای تقویت مهارت های حل مسأله کودکان
- هرگز کودک خود را برای سوال کردن، تحقیر نکنید. بچه ها روحیه پرسشگری دارند و می خواهند درباره دنیای پیرامون خود بیشتر بدانند.
- وقتی فرزندتان سوالی می پرسد، او را به سمت یافتن پاسخ هدایت کنید نه اینکه سریعاً پاسخ را به او بدهید.
- هرگز در اولین فرصت، مشکلات کودکتان را حل نکنید. سعی کنید او را به ایده پردازی و ارائه راه حل های مختلف سوق بدهید.
- به او بگویید که ساده ترین راه حل، همیشه بهترین انتخاب نیست.
- به کودکان خود بیاموزید که هرگز ناامید نشوند و دست از تلاش بر ندارند.
- هرگز و هرگز به راه حل های پیشنهادی کودکان، نخندید. آنها را مسخره نکنید. در مقابل، سعی کنید ایده های آنها را به سمت مثبت شدن هدایت کنید.
- همیشه در فرزندتان روحیه مثبت نگری را تقویت کنید. این کار به اعتماد به نفس او بسیار کمک می کند.
جمع بندی
آموزش مهارت حل مسأله به کودکان، آن هم در دنیای امروزی بسیار اهمیت دارد. هر فرد باید بتواند در طول زندگی خود از عهده مشکلات و موانع بر بیاید. در این مسیر، والدین و مربیان مدارس می توانند نقش کلیدی داشته باشند. توانایی حل مسأله یک مهارت فردی است و به رشد و موفقیت همه افراد کمک می کند.
با اجرای چند روش ساده از جمله گفتگو و بیان پرسش ها می توان این مهارت را در بچه ها و دانش آموزان کلاس درس تقویت نمود. بازی کردن، حل پازل، بارش فکری، بازی های گروهی و … به این روند بسیار کمک می کنند.
