واحد آموزش مطالعه غیر درسی می تواند دروازه ای به سوی موفقیت دانش آموزان باشد و به رشد شخصیتی آنها بسیار کمک کند. خودشناسی و دسترسی به دانش بی پایان، از طریق کتاب خواندن برای هر فرد، حاصل می شود؛ و چه بهتر که فرزندان مان را از همان دوران اولیه آموزشی، نسبت به این امر، تشویق کنیم. کتاب خواندن باعث می شود تا مهارت های حل مسئله و تفکر انتقادی در نوجوانان توسعه پیدا کند. مطالعه کتاب های غیر درسی، مزایای زیادی را برای کودکان و نوجوانان ایجاد می کند؛ ارزش هایی که فراتر از کسب دانش و اطلاعات است؛ زیرا افق های پیش رو را گسترش می دهد و فرزندان ما، درکی عمیق نسبت به جهان پیرامون خود پیدا می کنند. بیایید باهمدیگر، نگاهی دقیق تر نسبت به اهمیت مطالعه غیر درسی برای نوجوانان داشته باشیم.
مطالعه غیر درسی برای نوجوانان، اهمیت زیادی دارد زیرا آنها را قادر می سازد تا از نظر عاطفی و فکری، رشد پیدا کنند. در همین راستا، دانش آموزانی که در کنار درس خواندن، کتاب های غیر درسی را نیز مطالعه می کنند، ذهن پربارتری دارند و به مسائل از زوایای مختلفی نگاه می کنند. به عبارت کلی، مطالعه کتاب های رمان، داستان های کوتاه، علمی یا ادبیات باعث رشد شخصیتی نوجوانان می شود.
مطالعه، به خودی خود، یک مسیر ارزشمند برای خودسازی و توسعه مهارت های فردی و شخصیت درونی است. کتاب خواندن به رشد فرد در ابعاد مختلف زندگی کمک می کند؛ و صرفاً برای کسب دانش و تجربه، به کار نخواهد رفت! نوجوانان با مطالعه کردن است که در شخصیت های کتاب، غرق می شوند و با احساسات و خلقیات آنها ارتباط برقرار می کنند، پس دور از انتظار نیست که بتوانند ایده های جدید را کشف نموده و هوش هیجانی خود را تقویت نمایند.
مطالعه کتاب های غیر درسی، به منزله دروازه ای برای ورود به دنیای تخیلات و تصورات ذهنی است! و در کنار اینها، به نوجوانان کمک می کند مهارت های مهم فردی را در خودشان پرورش دهند. به طور مثال، توسعه مهارت های نگارشی، خوانداری، آشنایی با جمله بندی متن، آشنایی با فرهنگ و رسوم مردمان مختلف، کسب تجربه و … ، همگی از طریق مطالعه کردن حاصل می شوند.
آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که کتاب های غیر درسی چطور می توانند باعث رشد شخصیتی نوجوانان شوند؟ مثلاً یک کتاب رمان نوجوان که داستانی تخیلی از سرزمین های دوردست را روایت می کند، چگونه بر تفکر یا ذهن نوجوان تأثیر می گذارد؟ آیا همه کتاب های غیر درسی، اثرات یکسانی بر شخصیت نوجوان دارند؟….
با نظر به اینکه رشد شخصیتی نوجوانان از جوانب مختلف، متحول می شود، لذا انواع کتاب های غیر درسی در حوزه های متنوع، تأثیرگذاری متفاوتی بر این گروه سنی دارند. در قسمت زیر به طور ویژه، این ارتباطات را توضیح داده ایم:
- کتاب های غیر درسی به نوجوانان اجازه می دهند تا در دوره های مختلف تاریخ، گذر کنند یا اکتشافات علمی را از نظر بگذرانند.
- کتاب های ادبیات، درک بهتری نسبت به جهان در نوجوانان ایجاد می کنند؛ چه بسا ذهن آنها را با مجموعه ای از سوالات فلسفی و سبک های متنوع زندگی، غنی تر سازند.
- کتاب های تاریخی، نوجوانان را با مردمان نسل های گذشته آشنا می سازند. کتاب های غیر داستانی می توانند دایره اطلاعاتی نوجوان را گسترش دهند و ذهن او را برای پذیرش دانش و تجربه های آینده، تقویت کنند.
- کتاب های داستانی، رمان کوتاه یا بلند، در ژانرهای مختلف، نوجوانان را با شخصیت ها و سبک زندگی مردمان زیادی آشنا می کنند. وقتی نوجوان در حال خواندن کتاب داستان بلند است، با همه شخصیت های قصه، ارتباط برقرار می کند و این به معنای درک شادی ها، غم، نقاط ضعف یا قوت آنها است. همچنین نوجوان یاد می گیرد در موقعیت های مختلف باید چطور تصمیم گیری یا قضاوت کند.
مهم ترین مزیت مطالعه غیر درسی برای نوجوانان، کمک به توسعه مهارت های تصمیم گیری، توانایی حل مسئله و پرورش تفکر انتقادی و خلاقانه است.
مطالعه غیر درسی، هوش هیجانی نوجوانان را تقویت می کند
مطالعه غیر درسی کتاب های مختلف، مهارت های فردی را تقویت می کند؛ و این فواید، چیزی فراتر از یک دانش اولیه است! نوجوانان از طریق کتاب خواندن می توانند روابط معنادار بین مفاهیم را کشف کنند و از آنها در جهت رشد شخصیتی خود بهره ببرند. یکی از این موارد، تقویت هوش هیجانی است!
هوش هیجانی به مهارتی اشاره دارد که باعث می شود فرد بتواند احساسات، رفتار و گفتار خود را در موقعیت های مختلف، کنترل و مدیریت کند. این یکی از مهم ترین ویژگی های فردی به حساب می آید که نه تنها نوجوانان باید یاد بگیرند، بلکه همه بزرگسالان نیز به آن نیاز دارند!
کتاب های غیر درسی به منزله یک پُل برای درک احساسات انسانی از طریق تجربیات، موفقیت ها و شکست ها عمل می کنند. هر کتاب به تناسب موضوع و محتوای داستان، به نوجوانان اجازه می دهد برای چند ساعت، خود را به جای شخصیت های اصلی یا فرعی قصه تصور کنند و احساساتی مانند دلسوزی، شجاعت، ترس، همدلی، ریسک پذیری و … را تجربه نمایند! این به معنای توانایی برقراری ارتباط با دیگران در سطح عمیق تر است.
نوجوانانی که وقت بیشتری را برای مطالعه کتاب های غیر درسی اختصاص می دهند، بهتر می توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند، در صحبت کردن، از کلمات و جملات عالی استفاده می کنند، نگرش متفاوت تری نسبت به سایرین درباره موضوعات مختلف دارند؛ و به طور کلی، این دسته از نوجوانان، خلاق تر هستند!
کتاب خواندن، به ویژه مطالعه غیر درسی، باعث تقویت هوش هیجانی در نوجوانان می شود؛ زیرا یاد می گیرند بر رفتار و خشم خود مسلط شوند، بهترین کلام را داشته باشند، نسبت به دیگران همدلی و محبت نشان دهند و البته، از سلامت عاطفی خوب و ذهن آگاهی عالی برای مدیریت استرس برخوردار می شوند.
تأثیر مطالعه غیر درسی بر ذهن و روان نوجوانان
مطالعه، فراتر از یک سرگرمی است؛ دقیقاً همان چیزی که می تواند ذهن و روح را پرورش دهد! مطالعه غیر درسی می تواند احساسات و عواطف نوجوانان را ارتقا دهد و به پرورش خلاقیت در آنها کمک کند. اینها به معنای مقدمات رشد شخصیتی هستند. در این قسمت خواهید دید که مطالعه کتاب های غیر درسی چطور می تواند بر زندگی هر فرد، تأثیر عمیق بگذارد:
۱-تقویت مهارت های شناختی
- مطالعه، قسمت های مختلف مغز را درگیر می کند، بنابراین، توجه و تمرکز و درک مطلب در نوجوانان تقویت می شود.
- مطالعه کردن باعث می شود نوجوانان، بهتر بتوانند اطلاعات را حفظ کنند، پس برای تقویت مهارت های شناختی و به یادآوری دانسته ها، اثربخش است.
- خواندن کتاب های غیر درسی باعث توسعه مهارت های حل مسئله در نوجوانان می شود؛ به ویژه برای افرادی که به مطالعه داستان های جنایی، معمایی، پلیسی و کاوشگری علاقه مند هستند.
- وقتی نوجوانان هنگام مطالعه، در داستان، غرق می شوند، تمرکز آنها بیشتر می شود.
- مطالعه، ذهن و مغز را ورزش می دهد؛ پس به کاهش حواس پرتی ها در زندگی روزمره بسیار کمک می کند.
- کتاب های غیر درسی، چالش های زیادی را برای نوجوانان مطرح می کنند که به تقویت مهارت تفکر انتقادی و توانایی برقراری ارتباطات اجتماعی، کمک زیادی می کند. مطالعه باعث تیزبینی و سازگاری نوجوانان در مسائل گوناگون می شود.
۲-کاهش استرس؛ کسب آرامش بیشتر
- مطالعه غیر درسی، یک روش عالی برای دور شدن از استرس های روزمره و آشفتگی های زندگی است. با کتاب خواندن می توانید دغدغه های ذهنی و ناراحتی ها را از خود دور کنید.
- مطالعه غیر درسی برای نوجوانان، به آنها کمک می کند تا به دنیای دیگری وارد شوند که باعث کسب آرامش بیشتر برایشان خواهد شد. این شرایط می تواند استرس ها را تا حد قابل توجهی کاهش دهد.
- مطالعه، به تقویت سلامت روانی نوجوانان کمک می کند و باعث آرام شدن ذهن می شود.
- کتاب های غیر درسی که مهارت ها یا ارزش هایی را می آموزند، از طریق ایجاد یک ذهنیت مثبت، خلق و خوی نوجوانان را بهبود می بخشند، تاب آوری و امیدواری را در آنها تقویت می کنند و در کلام کلی، نقش مفیدی در رشد شخصیتی آنها دارند.
۳-الهام بخش خلاقیت، تخیل، ایده پردازی
- مطالعه غیر درسی، جرقه های خلاقیت را در ذهن نوجوانان ایجاد می کند. بررسی و تحلیل داستان های متنوع با چندین شخصیت و کاراکتر، که هر کدام، ویژگی های خودشان را دارند، مهارت ایده پردازی و تخیل را در نوجوانان توسعه می دهند.
- نوجوانان با خواندن کتاب های غیر درسی، به ویژه داستان های تخیلی، ذهن خود را درگیر دنیای خیالی، احساسات، افسانه ها و پیچیدگی ها می کنند، بنابراین یاد می گیرند چطور موقعیت ها را پیش بینی کنند و تجسم فرضی داشته باشند.
- کتاب های غیر درسی این قدرت را دارند که ارتباط عمیق با بخش خلاق مغز، برقرار کنند؛ پس نوجوانان با مطالعه کردن می توانند تفکر خلاقانه را در خودشان پرورش دهند و یاد بگیرند چطور با مشکلاتشان روبرو شوند.
- کتاب های غیر درسی درباره مخترعان، دانشمندان و علوم، به نوجوانان یاد می دهند همیشه نوآوری داشته باشند، برای رسیدن به اهداف خود، دست از تلاش برندارند، و بر توانایی ها و مهارت های خود تکیه کنند.
چند نکته تکمیلی درباره اهمیت مطالعه غیر درسی در رشد شخصیتی نوجوانان
- کتاب های غیر درسی باید متناسب با گروه سنی و سلیقه نوجوانان انتخاب شوند تا بیشترین اثرگذاری را داشته باشند.
- کتاب خوب، عمیقاً تأثیرگذار است؛ پس بهترین انتشارات را پیدا کنید که در حوزه کتاب کودک یا نوجوان فعالیت می کند.
- به نوجوانان یاد بدهید عادات مطالعه برای خود ایجاد کنند. مطالعه کتاب های غیر درسی در طول روز، باید در ساعات معین انجام شود تا هیچ ضرری برای مطالعه کتاب های درسی مدرسه نداشته باشد.
- نوجوانان باید محیطی آرام را برای مطالعه کتاب در نظر بگیرند.
- موقع کتاب خواندن باید عوامل حواس پرتی (تلفن همراه، رایانه، تلویزیون) را از محیط مطالعه، دور ساخت.
- بهتر است نوجوانان، برای هر ساعت مطالعه غیر درسی، حجم معینی در نظر بگیرند تا هم خسته نشوند و هم بتوانند به سایر برنامه های روزانه رسیدگی کنند.
- برای انتقال اطلاعات و آنچه خوانده اند، نوجوانان می توانند با گروه دوستان، گفتگو و تبادل نظر داشته باشند. این کار به توسعه مهارت های ارتباطی آنها کمک زیادی می کند.
جمع بندی
مطالعه کتاب های غیر درسی، چیزی فراتر از یک برنامه سرگرم کننده است! نوجوانان از طریق کتاب خواندن می توانند فرصت های بی پایان برای یادگیری داشته باشند؛ مسیری که آنها را به دنیایی از تخیلات، احساسات، ارزش ها، شخصیت ها، ذهن پروری و هوش هیجانی هدایت می کند! کتاب خواندن، بهترین ابزار برای خودسازی و مهارت آموزی است.
امروزه استفاده از کتاب های غیر درسی با موضوعات مختلف، یکی از برنامه های اجرایی در مدارس به شمار می رود؛ بنابراین، معلمان نیز سعی می کنند در حین تدریس، از کتاب ها استفاده کنند تا دانش آموزان بتوانند با موضوعات غیر درسی نیز بهتر آشنا شوند.
مدارس علوی تبریز، در مقاطع دبستان و دبیرستان، امکانات آموزشی و پرورشی کامل و جامع را فرآهم ساخته است تا گامی اساسی در رشد درسی و شخصیتی دانش آموزان برداشته شود. مدیران مدارس سیمناد، همراه با معلمان و والدین، حامی دانش آموزان عزیز هستند و در راستای موفقیت هر چه بیشتر آنها تلاش می کنند.
