واحد آموزش انتخاب فعالیت‌های مناسب برای اوقات فراغت نوجوانان، اثرات مثبتی در رشد شخصیتی و توسعه مهارت‌های فردی آنها دارد. اختصاص دادن ساعاتی از روز یا در طول هفته برای انجام کارهای هنری، مطالعه کردن، شرکت در کلاس‌های ورزشی، وقت گذرانی با دوستان، همگی باعث سلامت جسم و روان نوجوانان خواهد شد. همه دانش آموزان در گروه سنی نوجوان نیاز دارند تا فعالیت‌هایی را در بیرون از خانه انجام دهند و به این واسطه، مهارت‌هایی کسب کنند. سرگرمی‌ها در اوقات فراغت و کارهای تفریحی و بازی کردن باعث می‌شود تعادلی در زندگی برقرار گردد. همه نوجوانان باید ساعاتی را به انجام کاری که دوست دارند اختصاص دهند و از آن لذت ببرند؛ این‌ها به معنای تضمین سلامتی و تندرستی کامل آنها است. در این مقاله می‌خواهیم با جزئیات بیشتری درباره نقش اوقات فراغت در رشد فردی و شخصیتی نوجوانان صحبت کنیم.
گذراندن اوقات فراغت برای بهبود عملکرد همه افراد در هر سن یا جنسیت لازم است. کودکان و نوجوانان، بیشتر به فعالیت‌های تفریحی و سرگرم کننده نیاز دارند. بازی‌های گروهی، ورزش کردن، رفتن به پارک یا سینما، تماشای برنامه مورد علاقه یا کتاب خواندن، از جمله کارهایی هستند که باعث می‌شوند سلامت عمومی هر فرد بهبود پیدا کند و عملکرد مغز حفظ شود. کارهایی که در اوقات فراغت انجام می‌گیرند، ارتباط مستقیم با سلامت روان دارند و اهمیت این موضوع با افزایش سن، بسیار حیاتی و ضروری‌تر خواهد بود.
با این مقدمه می‌خواهیم درباره نقش اوقات فراغت در سلامت جسمی و روانی نوجوانان صحبت کنیم.
هر فعالیت خارج از خانه که منجر به شادابی و نشاط بیشتر نوجوانان شود و مهارت‌های متفرقه را به آنها بیاموزد، به رشد شخصیتی‌شان کمک می‌کند؛ این فعالیت‌ها می‌تواند شام خوردن دسته جمعی در پارک باشد، یا خواندن کتاب مورد علاقه، یا شرکت در باشگاه ورزشی در کنار دوستان؛ برنامه‌های اوقات فراغت هر چیز که باشند، دو مزیت بزرگ را برای نوجوانان فراهم می‌کند؛ اول آنکه باعث می‌شوند برای چند ساعت از رسانه‌های مجازی و صفحه نمایشگر موبایل دور باشند، که به سلامت چشم و روان آنها کمک می‌کند؛ و دومین مزیت، کمک به تقویت مهارت ارتباطات اجتماعی و بین فردی در آنها است.
نوجوانان می‌توانند اوقات فراغت خود را با توجه به برنامه‌های درسی یا مسئولیت‌هایی که بر عهده دارند، تنظیم کنند. مثلاً ساعاتی از یک روز در هفته را به ورزش کردن اختصاص دهند، یا کار هنری انجام دهند، یا اینکه تمرین‌های تقویت تمرکز و توجه را دنبال کنند.
برخی نوجوانان علاقمند هستند در اوقات فراغت خود، جدول کلمات متقاطع حل کنند، پس چه بهتر که این کار را با خانواده یا دوستانشان انجام دهند تا بتوانند مهارت‌های ارتباطی خود را توسعه دهند.
چند فعالیت جذاب برای اوقات فراغت نوجوانان
۱–حل کردن جدول کلمات متقاطع باعث تقویت مغز می‌شود، خلاقیت را بهبود می‌بخشد و به نوجوانان کمک می‌کند از زوایای مختلف به مسائل نگاه کنند.
۲–یاد گرفتن یک زبان خارجی جدید، هم برنامه خوبی برای اوقات فراغت است، هم باعث پیشرفت مهارت‌های زبانی نوجوان می‌شود که در آینده قطعاً مفید خواهد بود. این آموزش‌ها، مهارت تفکر خلاق را تقویت می‌کند.
۳–یاد گرفتن یک ساز موسیقی باعث تقویت حافظه نوجوانان می‌شود. همین که نوجوانان بتوانند بر روی ملودی و نُت موسیقی تمرکز کنند، راهی عالی برای تقویت حافظه است. نواختن یک ساز موسیقایی باعث تقویت هوش عاطفی می‌شود و تاثیر مثبتی بر احساسات و سلامت روانی نوجوانان دارند.
۴–سفر کردن و طبیعت گردی، دو فعالیت لذت بخش برای اوقات فراغت نوجوانان هستند. در سفر است که نوجوانان یاد می‌گیرند مهارت‌های اجتماعی خود را توسعه دهند؛ که این به تصمیم‌گیری و سازگاری آنها با محیط کمک می‌کند.
۵–شرکت در کلاس‌های ورزشی مورد علاقه نوجوانان، راهکاری عالی برای سلامت جسمی‌شان است؛ پس بدون محدودیت می‌توانند از باشگاه‌های بدنسازی یا ورزشگاه‌های روباز استفاده کنند.
اثرات مثبتی که اوقات فراغت بر رشد شخصیتی و مهارتی نوجوانان دارد بی‌شمار هستند. مواردی که در قسمت بالا ذکر کردیم، تنها چند پیشنهاد ساده محسوب می‌شوند، اما انتخاب فعالیت مورد علاقه برای هر نوجوان، به سلیقه و ترجیحات شخصی او باز می‌گردد.
به طور کلی، اوقات فراغت می‌تواند مزایای خوبی در بهبود خلاقیت، توسعه مهارت‌های بین فردی، بهبود سلامت روان و ارتقای کیفیت زندگی نوجوانان داشته باشد. والدین نباید اهمیت فعالیت‌های اوقات فراغت فرزند خود را دست کم بگیرند.
نکته مهم درباره برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت نوجوانان این است که فعالیت‌ها حتماً باید اولویت بندی شوند. در قرنی که زندگی می‌کنیم تقریباً همه خانواده‌ها با مشغله کاری شدید و برخی چالش‌های اقتصادی مواجه هستند؛ و اینکه بخواهند برای فرزند نوجوان خود، برنامه‌ریزی دقیق داشته باشند کمی دشوار است!
با این حال، این وضعیت نباید مانع از گذراندن اوقات فراغت نوجوانان شود. بهترین راهکار برای اولویت بندی فعالیت‌های اوقات فراغت این است که نوجوانان و والدین، برنامه‌ها را طبق اهمیتی که دارند، رتبه‌بندی کنند و روی کاغذ بنویسند؛ پس آن‌هایی را که اهمیت بیشتری دارند در ابتدای کار قرار دهند. این کار به معنای برقراری یک تعادل در زندگی، کار و تفریح است.
اهمیت اوقات فراغت برای نوجوانان از دیدگاه علمی!
همانطور که هر پدیده بر اساس علم، توجیه پذیر است، می‌توان گفت یک دانش مشخص، پشتِ اوقات فراغت نوجوانان پنهان شده که اثربخشی آن را توضیح می‌دهد.
شبکه‌های نورونی مختلفی به قسمت‌های مختلف مغز متصل می‌شوند؛ هر چقدر فرد از مغز خود برای انجام کارهای مختلف استفاده کند، شبکه‌های عصبی، قوی‌تر می‌شوند. هرچه یک کار یا فعالیت، بیشتر تکرار شود، یعنی فرد آن را مرتباً انجام دهد، عملکرد مغز بهبود پیدا می‌کند. فعالیت‌ها هر چند ساده باشند، اما اگر یک فرد طبق یک برنامه مشخص، هر روز از مغز خود به طرق مختلف استفاده کند، نورون‌های عصبی، فعال‌تر و تقویت می‌شوند.
با این مقدمه می‌خواهیم بگوییم وقتی نوجوانان برنامه‌های متنوعی را برای گذراندن اوقات فراغتشان انتخاب می‌کنند، در واقع در حال استفاده از مغز خود هستند، چالش‌های زیادی ایجاد می‌شود که نتیجه آن، تقویت نورون‌های عصبی است.
فعالیت‌های اوقات فراغت می‌تواند شامل ورزش ماجراجویانه، حل پازل یا معما، طبیعت گردی یا کار هنری باشد؛ هر کدام به نوبه خود، بخشی از مغز را فعال‌تر می‌کنند.
در همین راستا، اگر برنامه اوقات فراغت نوجوانان، انجام منظم یک کار باشد- مانند نواختن ساز موسیقی- باعث می‌شود سیستم عصبی در مسیر خاصی تقویت پیدا کند؛ بنابراین ممکن است سایر قسمت‌های مغز، کمتر توسعه یابند. به همین دلیل است که تحقیقات زیادی در این زمینه انجام گرفته و نتایج آن ثابت کرده‌اند افرادی که فعالیت‌های متنوعی را در اوقات فراغتشان انجام می‌دهند، از سلامت مغز بهتری برخوردار هستند، احساس خوشایندی دارند و برای کسب موفقیت، با انگیزه اند.
پیاده‌روی در پارک یا طبیعت در کنار دوستان، فعالیت‌ها و بازی‌ها در فضای باز، توانمندی مغز را بهبود می‌بخشد و به نوعی، انرژی مضاعف در فرد به وجود می‌آورد. همه این موارد هم برای کودکان، هم برای نوجوانان و هم برای بزرگسالان صدق می‌کند. جالب است بدانید حتی سالمندان هم به این چنین فعالیت‌هایی نیاز دارند.
چند توصیه به نوجوانان برای برنامه‌ریزی اوقات فراغت
نوجوانان عزیز دقت داشته باشند که اوقات فراغت، بهترین زمان برای مهارت آموزی و انجام فعالیت‌های لذت بخش و سرگرم کننده است و تاثیر مستقیم بر سلامت روان و توسعه مهارت‌های فردی آنها دارد. در این قسمت، چند توصیه کوتاه درباره برنامه‌ریزی اوقات فراغت برایتان ارائه می دهیم:
۱-یک سرگرمی شروع کنید. کارهای سرگرم کننده شامل هر فعالیتی است که نوجوانان از انجام آن لذت می‌برند و باعث می‌شود خلاقیت داشته باشند و مهارت‌های جدید یاد بگیرند. یاد گرفتن یک برنامه سرگرم کننده تازه، به ایجاد عادات و روتین مثبت در زندگی کمک می‌کند.
۲-اهمیت طبیعت گردی در اوقات فراغت را نادیده نگیرید. وقتی در طبیعت پارک یا فضای سبز قدم می‌زنید و در بیرون از منزل وقت می‌گذرانید، این کار منجر به کاهش استرس و اضطراب می‌شود و می‌تواند به ذهن آگاهی کمک کند. بسیاری از فعالیت‌های تمرینی تمرکز و توجه در طبیعت، بازدهی بهتری برای فرد دارد. چه بسا بتوانید مدیتیشن و یوگا را در یک فضای سبز آرام، تجربه کنید.
۳- یکی از کارهایی که در اوقات فراغت می‌توانید انجام بدهید داوطلب شدن برای یک کار یا فعالیت در شرکت سازمان یا موسسه دیگر است. عضویت در فرهنگسرای نزدیک خانه یا برنامه‌های موسسه خیریه، نمونه‌ای از این موارد است که به توسعه مهارت‌های اجتماعی کمک می‌کند.
جمع بندی
اوقات فراغت برای نوجوانان، اثرات مثبتی در زندگی دارد. فعالیت‌های فوق برنامه برای این گروه سنی فعال و پویا می‌تواند شامل ورزش کردن، آشپزی، رفتن به باشگاه، کارهای هنری، گوش دادن به موسیقی، نواختن یک ساز جدید، خواندن کتاب، ورزش در طبیعت، گردش و مسافرت باشد. هر کدام از این فعالیت‌های اوقات فراغت باعث تقویت عزت نفس، بهبود عملکرد شناختی، توسعه مهارت‌های ارتباطی و سلامت روان در نوجوانان خواهند شد. به علاوه به بهبود عملکرد شناختی و رشد شخصیتی نوجوان نیز کمک خواهند کرد. نوجوانان باید با مشورت با والدین خود در فعالیت‌هایی شرکت کنند که باعث شادی و نشاط آنها می‌شوند.
واالدین می‌توانند برای ثبت نام فرزندان خود در مدارس علوی تبریز (سیمناد) که محیط آموزشی شاد و پیشرفته را ارائه می‌دهند اقدام کنند. مدیریت دبستان و دبیرستان سمیناد، مبتنی بر فناوری، خدمات آموزشی نوین، مشاوره درسی و تربیتی است.
