واحد آموزش بلوغ یک دوره مهم و خاص در زندگی فرزند شما است که باعث می شود از نظر جسمی، از کودکی به بزرگسالی منتقل شود. بدن در دوره بلوغ؛ هورمون های خاصی تولید می کند که باعث تغییرات فیزیکی می شود. به طور معمول، پنج مرحله بلوغ وجود دارد و هر فرد، دختر و پسر، آن را با سرعت متفاوتی تجربه می کند. مراحل بلوغ، مسیر مشخصی را همراه با تغییرات جسمانی دنبال می کند. همچنین، بلوغ شامل تغییرات عاطفی و ذهنی نیز هست. تغییرات جسمی و عاطفی بلوغ برای هر دختر یا پسر، بر اساس جنسیت، نژاد و قومیت و همچنین عوامل محیطی در سنین مختلف شروع می شود و پایان می یابد. یکی از وظایف اصلی و مهم والدین این است که فرزندان خود را برای عبور از دوران بلوغ، آماده سازند و همراه آنها باشند تا به سلامت به دوره جوانی راه یابند. اطلاع داشتن از سن بلوغ در دختران و پسران و نشانه های جسمی و عاطفی، به طی شدن این دوران مهم کمک زیادی می کند. ما در این مطلب به طور کامل به این موضوع پرداخته ایم، پس راهنمای خوبی برای والدین است.
بلوغ، یک روش طبیعی در بدن فرد برای تبدیل شدن به یک بزرگسال است. این دوره در حقیقت، زمانی است که اندام ها و سیستم های اصلی بدن، بالغ می شوند و فرد قادر به تولید مثل جنسی است. همه افراد در دوران بلوغ، رشد ذهنی و عاطفی را تجربه می کنند. اگرچه بلوغ، شما را از نظر جسمی بالغ تر می سازد، اما مغز تا اواسط تا اواخر دهه ۲۰ زندگی، همچنان به رشد و تکامل خود ادامه می دهد.
بلوغ در دختران و پسران از چه زمانی شروع می شود؟
بلوغ، زمانی شروع می شود که بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس، شروع به تولید هورمونی به نام هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH) می کند. هیپوتالاموس، GnRH را به قسمت دیگری از مغز به نام غده هیپوفیز می فرستد. GnRH، غده هیپوفیز را تحریک می کند تا دو هورمون دیگر ترشح کند – با نام های هورمون سنتز لوتئین (LH) و هورمون محرک فولیکول (FSH).
این هورمون ها به اندام های جنسی (غدد جنسی) – تخمدان ها در دختران یا بیضه ها در پسران می روند. این نو عملکرد باعث می شود غدد جنسی شروع به ترشح هورمون های جنسی، استروژن یا تستوسترون کنند. این هورمون های پیام رسان باعث می شوند که نشانه های بلوغ دختران و پسران آغاز شود.
بلوغ دختران از چه زمانی شروع می شود؟
بلوغ برای دختران (= دارای تخمدان) معمولاً بین ۸ تا ۱۳ سالگی شروع می شود. آغاز این دوران معمولاً دو سال قبل از شروع بلوغ در پسران است. دختران سیاه پوست و اسپانیایی‌تبار، زودتر از دختران سفیدپوست، بلوغ را تجربه می‌کنند.
بلوغ پسران از چه زمانی شروع می شود؟
بلوغ برای پسران (= دارای بیضه) بین ۹ تا ۱۴ سالگی شروع می شود. پسران حدود دو سال دیرتر از دختران به بلوغ می رسند. با این حال، پسران سیاه پوست و اسپانیایی‌تبار، کمی زودتر از پسران سفیدپوست به بلوغ می‌رسند.
*توجه به این نکته مهم است که دوران بلوغ و سن بلوغ در دختران و پسران در یک طیف سنی متنوع شروع می شود و هر فرد با سرعت خاص خودش این تغییرات را پشت سر می گذارد.
مراحل بلوغ در دختران چیست و چه تغییراتی در بدن رخ می دهد؟
- تغییرات در رشد سینه ها و موهای ناحیه تناسلی
- بالغ شدن غدد فوق کلیوی و تخمدان های در حال رشد (این تغییرات، قابل مشاهده نیستند اما در بدن اتفاق می افتند)
- افزایش چند سانتی متری قد در طول یک سال
- بزرگ تر شدن اندام های تناسلی
- تعریق زیاد و بوی بد بدن
- سرعت تغییرات فیزیکی بدن بین ۹ تا ۱۴ سالگی
- پوست چرب و مستعد جوش و آکنه
- بلوغ کامل بین ۱۰ تا ۱۵ سالگی
- پریود (قاعدگی) معمولاً در حدود ۱۲ سالگی (معمولاً این اتفاق در دختران، در همان سنی شروع می شود که از لحاظ ژنتیکی، در مادر و خواهرها رخ داده است). برخی از دختران، زودتر یا دیرتر از این سن، قاعدگی را تجربه می کنند.
مراحل بلوغ در پسران چیست و چه تغییراتی در بدن رخ می دهد؟
- بلوغ غدد فوق کلیوی ( این تغییرات قابل مشاهده نیستند و در بدن اتفاق می افتند)
- شروع تغییرات فیزیکی بین ۹ تا ۱۴ سالگی
- رشد دستگاه تناسلی (رشد بیضه ها و کیسه بیضه)
- رشد موهای کم پشت در اطراف آلت تناسلی و زیر بغل
- افزایش قد (معمولاً حدود ۴ تا ۵ سانتی متر در سال)
- تغییر در ترکیب بدن با کاهش چربی بدن (بافت چربی)
- تعریق زیاد و بوی بد بدن
- سرعت تغییرات فیزیکی بین سنین ۱۰ تا ۱۶ سالگی
- مرطوب شدن آلت تناسلی در شب
- تیره شدن و ضخیم تر شدن موهای ناحیه تناسلی
- رشد قد
- تعریق بیشتر
- تغییرات صدا و دو رگه شدن
- افزایش توده عضلانی بدن
- بلوغ کامل بین سنین ۱۱ تا ۱۶ سالگی
- رشد آلت تناسلی و تیره شدن پوست روی کیسه بیضه؛ برآمدگی های قرمز رنگ روی بیضه ها ایجاد می شود.
- پوست جوش دار و مستعد آکنه
بلوغ چگونه بر احساسات دختران و پسران تأثیر می گذارد؟
هنگامی که فرزندان شما وارد دوران بلوغ می شوند، ممکن است شاهد تغییرات عاطفی قابل توجهی در آنها باشید. در برخی از افراد، بروز احساسات و عواطف، شاید چندان قابل مشاهده نباشد. افزایش هورمون‌های جنسی، همراه با فشارها و بحران های اجتماعی ممکن است باعث رفتارهای بد خلقی، سرکشی های عاطفی و اختلافات خانوادگی شود.
لطفاً به این موضوع توجه داشته باشید که فرزند شما در حال گذر از تغییرات شدید در هویت و زندگی اجتماعی خود است، پس ممکن است دچار مشکلاتی مربوط به اعتماد به نفس شوند یا احساسات مختلف در رابطه با تمایلات جنسی خود، مانند میل به جنس مخالف، سردرگمی و ترس را تجربه کنند.
اگر مشکلات عاطفی یا رفتاری جدی برای فرزندان در حال بلوغ شما ایجاد شود – علائم اضطراب، افسردگی، تغییرات خلقی شدید یا پرخاشگری – مهم است که به یک مشاور خوب یا روانشناس مجرب مراجعه کنید. جالب است بدانید برخی از نوجوانان در دوران بلوغ از جنسیت خود ناراضی هستند اما شما به عنوان والدین باید سعی کنید آنها را حمایت کرده و از راه های محبت و صمیمیت، با آنها برخورد داشته باشید.
بلوغ دختران و پسران چه زمانی پایان می یابد؟
برای دختران، بلوغ معمولاً در حدود سنین ۱۵ تا ۱۷ سالگی و برای پسران، معمولاً در حدود سن ۱۶ تا ۱۷ سالگی به پایان می رسد. باز هم تأکید داریم که دوران بلوغ، از شروع تا پایان، برای هر کودک، متفاوت است، بنابراین این سنین می توانند متفاوت باشند.
دوره بلوغ حدوداً چقدر طول می کشد؟
بلوغ معمولاً دو تا پنج سال در دختران و پسران طول می کشد. اما هر کودک، شرایط متفاوت دارد. نکته بسیار مهم این است که والدین باید بدانند بدن فرزند آنها در حال گذراندن یک مرحله طبیعی از زندگی است.
آناتومی شناسی بلوغ در دختران و پسران
بررسی اینکه چه هورمون هایی در بلوغ نقش دارند، بخش مهمی از آناتومی بلوغ در دختران و پسران است که به صورت زیر بیان می شود:
- هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH): این هورمون، آغاز کننده دوره بلوغ است.
- هورمون رهاسازی لوتئین (LH): این هورمون، سلول های تخمدان در دختران را برای تولید هورمون های مرتبط با استروژن، و سلول های بیضه در پسران را برای تولید تستوسترون تحریک می کند.
- هورمون محرک فولیکول (FSH): این هورمون، تولید استروژن در تخمدان ها در دختران را تحریک می کند و سلول های لوله های اسپرم ساز بیضه ها در پسران را برای کمک به تولید اسپرم، تحریک می کند.
- هورمون تستوسترون: این یک هورمون اصلی جنسی برای پسران است. افزایش تستوسترون در دوران بلوغ باعث تغییرات بسیاری در بدن، از جمله افزایش قد می شود. رشد موهای بدن و ناحیه تناسلی، بزرگ شدن آلت تناسلی، بیضه ها و غده پروستات و افزایش میل جنسی (میل جنسی) از نشانه های ترشح این هورمون هستند.
- هورمون استروژن: این یک هورمون اصلی جنسی برای دختران است. افزایش استروژن در دوران بلوغ، منجر به بروز ویژگی های جنسی ثانویه می شود؛ مانند رشد سینه ها و تغییر در ترکیب کلی بدن. همراه با سایر هورمون ها، استروژن نیز در قاعدگی (دوران پریودی) نیز نقش دارد.
- هورمون پروژسترون: پروژسترون این یکی دیگر از هورمون های جنسی در دختران است. این هورمون به تغییرات در سینه ها در دوران بلوغ کمک می کند و در قاعدگی و همچنین در بارداری سالم نقش دارد.
غدد فوق کلیوی نیز هورمون های اضافی، به نام آندروژن تولید می کند. این هورمون‌ها به شکل گیری و ظهور ویژگی‌های جنسی ثانویه کمک می‌کنند – عمدتاً شامل رشد موهای ناحیه تناسلی و زیر بغل است.
شرایط و اختلالاتی که مربوط به بلوغ در دختران و پسران هستند
دو موضوع اصلی مربوط به بلوغ دختران و پسران، بلوغ زودرس و بلوغ دیررس است. این دو اتفاق در هر صورت، چالش های مهمی هستند و می توانند به دلایل زیر رخ دهند:
- کمبودهای تغذیه ای، از جمله اختلالات خوردن
- مواجهه با هورمون ها
- تومورهایی که بر تولید هورمون ها تأثیر می گذارند
- شرایط ژنتیکی
- برخی از مشکلات بلوغ دیررس یا زودرس در دختران و پسران، هنوز علت شناخته شده ای ندارند.
اما اگر والدین، نشانه هایی را در فرزند در حال بلوغ خود مشاهده کردند اما بلوغ هنوز اتفاق نیوفتاده یا زودتر از زمان مقرر، رخ داده است، باید سریعاً به یک پزشک متخصص مراجعه نمایند؛ این موارد به شرح زیر هستند:
- آکنه های سخت و جوش های پوستی شدید که از بین نمی روند
- رشد قابل توجه همراه با درد
- علائم افسردگی، اضطراب یا سایر اختلالات در سلامت روان
- پریودهای نامنظم بعد از سال اول شروع قاعدگی در دختران
- درد بیش از حد و عدم خونریزی عادی در یک پریود در دختران
نقش والدین در آموزش دوران بلوغ به دختران و پسران
بلوغ، زمان تغییرات مهم و بزرگ برای فرزند شما – و البته خود شما – است. شما به عنوان والدین می توانید به فرزندان تان کمک کنید تا این دوران بحرانی را به سلامت پشت سر بگذارند:
- اطلاع رسانی به آنها درباره تغییرات بدنی که تجربه خواهند کرد
- آموزش در مورد تولید مثل جنسی و اهمیت رضایت و رابطه جنسی ایمن
- اطمینان دادن به آنها، زمانی که با ترس، سردرگمی یا سایر احساسات پیچیده مرتبط با بلوغ روبرو می شوند
- الگو بودن برای فرزندان، از نظر پذیرش شرایط بدنی و سبک زندگی سالم
- احترام به نیاز آنها و داشتن حریم خصوصی و استقلال بیشتر
جمع بندی
بلوغ در دختران و پسران، یک دوره بسیار مهم اما چالش برانگیز در زندگی است. همراه با تغییرات فیزیکی بدن، فرزندان ممکن است تغییرات عاطفی زیادی را تجربه کنند. در این دوران، نوجوانان ما احساسات شدید و برخی رفتارهای خشن یا پرخاشگرانه یا ترس و اضطراب را بروز می دهند و این وظیفه والدین است که آنها را به بهترین شکل مدیریت نمایند. کمک گرفتن از بهترین مشاوران تربیتی و خانواده می تواند نکات زیادی را به والدین و فرزندان آنها بیاموزد.
گروه آموزشی علوی تبریز (سیمناد) ، علاوه بر امکانات آموزشی برای دانش آموزان در تمام مقاطع تحصیلی، تیم مجرب از مشاوران آموزشی و تربیتی و روانشناسی کودک و نوجوان را در کنار خود دارد تا بتواند همه خانواده ها را حمایت و راهنمایی نماید. برای اطلاع از خدمات مشاوره ای یا ثبت نام در مدارس سیمناد با کارشناسان ما تماس بگیرید.
