واحد آموزش اختلالات روانی کودکان یکی از مهم ترین و بزرگ ترین چالش های موجود در هر جامعه هستند. این گروه سنی هنوز قدرت درک و تحلیل مسائل و مشکلات را ندارند و بسیار آسیب پذیر هستند. در برخی موارد ممکن است وقایع یا حوادث به شدت بر روی روحیه و خلقیات کودکان تأثیر منفی بگذارد. والدین باید با کنترل هر چیز در زندگی، عوامل را برای بروز این اختلالات از میان بر دارند.
اختلالات روانی در کودکان به معنای کلی، شامل بروز و ظهور برخی علائم و نشانه های رفتارهای سوء است که می تواند ناراحت کننده نیز باشد. برخی از این اختلالات روانی شدیدتر هستند و به درمان نیاز دارند.
والدین باید در هر سن، مراقب و مواظب کودکان خود باشند و رفتارهای آنها را کنترل کنند. اهمیت شناسایی این اختلالات به اندازه ای زیاد است که اگر درمان نشوند، می توانند به رفتارهای آسیب زننده یا بیماری های روانی در بزرگسالی منجر شوند.
چطور بفهمیم که کودک ما دارای اختلال روانی است؟
یک سری علائم و نشانه های هشدار دهنده وجود دارد که اگر به آنها دقت کنید به راحتی می توانید به وجود مشکلاتی در کودک خود پی ببرید. برای درک بهتر و مرور سریع تر این موارد، آنها را به صورت مختصر در این قسمت آورده ایم:
- کاهش وزن بدون دلیل
- رنگ پریدگی بدون علائم بیماری جسمی
- مشکلات در خوابیدن شبانه
- دل درد یا سر درد مکرر
- عصبانی شدن سریع
- تمایل به دور بودن از جمع دوستان و همکلاسی ها
- ناراحت بودن و غمگین بودن برای مدت طولانی
- عدم پیشرفت تحصیلی در دروس
- عدم داشتن تمرکز
- خودداری از رفتن به مدرسه
- خوب غذا نخوردن
- صحبت کردن درباره موضوعات ترسناک و آسیب زننده
اگر کودک در خانه دارید، بهتر است در هر سن که قرار دارد حواستان به رفتارها و حرکات او باشد. با کوچک ترین تغییرات باید آن نشانه ها را دنبال کنید. اگر علائم فوق که مهم ترین موارد هستند، دنباله دار باشند و مدام تکرار شوند، نیاز است که در اولین فرصت برای درمان یا رفع آن مشکل اقدام نمایید.
انواع اختلالات روانی در کودکان چیست؟
- اختلالات و ناراحتی های ناشی از استرس و اضطراب
- بیش فعالی – رفتارهای تکانشی
- بی اشتهایی یا پرخوری عصبی
- افسردگی – عدم تمایل به کارهای شادی بخش یا تفریحات
- اضطراب بعد از سانحه – داشتن کابوس و ترس
- اسکیزوفرنی – هذیان گویی – افکار مزاحم
- اختلالات عاطفی و کمبود محبت
چطور می توانیم اختلالات روانی کودکان را برطرف کنیم؟
شناسایی اختلالات روانی کودکان در درجه اول بر عهده والدین است اما مربیان مدرسه و کارشناسان رفتارشناسی کودک نیز در این امر دخیل هستند. شاید والدین تجربه و اطلاعات کافی را برای تشخیص این اختلالات نداشته باشند، که در این صورت وظیفه دارند اگر تغییرات غیر عادی در کودک خود مشاهده کردند، سریعا با پزشک یا روانشناس گفتگو نمایند.
به طور کلی، بهترین کارها برای شناسایی و درمان اختلالات مهم روانی کودکان به صورت زیر توصیه شده است:
- به عنوان والدین سعی کنید یک محیط بدون استرس و نگرانی را برای زندگی خود و کودکان تان فرآهم کنید.
- در هر هفته، برنامه های سرگرم کننده، تفریحات هیجان بخش و شادی آور را در دستور کار خود قرار بدهید. این تفریحات را با کودکان خود تجربه کنید.
- اگر مشاهده کردید کودکتان غمگین است، بی حوصله یا سردرگم است، با او صحبت کنید. ریشه مشکل را پیدا کنید. یک مشاور دلسوز برای کودک خود باشید تا بتواند به شما اعتماد کند.
- روش های ایجاد آرامش روانی و جسمی برای کودکان را بشناسید. از تغذیه سالم گرفته تا آرامش ذهنی، همه چیز را برای زندگی راحت و شاد بچه های خود تأمین کنید.
- نقاط قوت و ضعف فرزندان خود را بشناسید. سعی کنید نقاط قوت را تقویت کرده و نقاط ضعف را با روش های اصولی به سمت بهبود یافتن هدایت نمایید.
- از مشاوره خانواده یا مشاور کودکان کمک بگیرید.
- درباره وضعیت درسی و اخلاقی کودک در مدرسه پیگیری های مکرر داشته باشید. ارتباط خود را با مربیان مدرسه، قوی تر نگه دارید.
پزشک و روانشناس چطور اختلالات روانی کودکان را شناسایی و درمان می کند؟
پزشکان و روانشناسان برای اینکه از شدت یک اختلال روانی در کودک مطلع شوند از روش هایی استفاده می کنند. در ابتدا آنها سعی می کنند کودک شما را معاینه کرده و با او درباره برخی موضوعات صحبت کنند. پزشک، سابقه بیماری ها و مسائل ژنتیکی خانواده را بررسی می کند. سلامت روانی و جسمی والدین و نسل قبل تر آنها نیز اهمیت دارد و ارزیابی می شود.
در درجه دوم، پزشک و یا روانشناس، علائم و نشانه هایی که در کودک بروز کرده را بررسی می کند. مواردی از جمله خواب، تغذیه، وزن و قد کودک نیز دقیقاً ارزیابی می گردد. ممکن است لازم باشد پزشک یا مشاوران به صورت جداگانه با والدین و یا با کودک صحبت کنند. این مراحل به زمان کافی نیاز دارد تا پزشکان همه چیز را دقیقاً موشکافانه بررسی نمایند.
چه موقع اختلالات روانی کودکان، خطرساز می شود؟
درست است که اختلالات روانی در هر سنی می تواند اتفاق بیوفتد اما اگر ریشه آن در سنین کودکی باشد، بهتر است همان ابتدا آن را درمان کنید. علائم اولیه این اختلالات چندان خطرآفرین و شدید نیستند اما اگر ریشه دار شوند و یا به آنها توجه نشود، در آینده به دردسر بزرگی تبدیل خواهند شد.
نکته مهم که باید درباره انواع اختلالات روانی در کودکان بدانید، تفاوت های جزئی است که در دو جنسیت دختران و پسران وجود دارد. اگرچه پایه و اساس این اختلالات به یک صورت تعریف می شود، اما بروز آن در دخترها و پسرها می تواند متمایز باشد.
مشکلات بیولوژیکی خواب، تغذیه، رشد بدنی، ویژگی های رفتاری و حتی طرز تفکر، گاهی به خصوصیات والدین بر می گردد. گاهی در بروز علائم، اثرات هورمون ها مشاهده می شود.
مورد توجه قرار نگرفتن، اعتماد به نفس پایین، تغییرات هورمونی شدید، رشد بدنی در دوران بلوغ، استرس در میان همسالان، مشکلات یادگیری دروس و …. دلایلی هستند که موجب اختلالات روانی کودکان می شوند.
هر کدام از این نشانه ها به مرور زمان به حالت تشدید سوق پیدا می کند و اگر از همان دوران اولیه به آن توجه نشود، مشکل ساز می شود. وقتی این علائم به بزرگسالی برسد، قطعاً هم شدت آن بیشتر است و هم درمانش سخت تر می شود.
جمع بندی
کودکان در هر سنی ممکن است دچار اضطراب یا برخی اختلالات روانی و رفتاری شوند. فشارهای روانی حتی بر این سنین کم هم اثرات منفی می گذارد. در این جا است که والدین موظف هستند کودک خود را از هر نظر مورد بررسی قرار بدهند. پدر و مادر باید حواسشان به فرزندان خردسال شان باشد تا در صورت مشاهده اولین نشانه های اختلالات روانی، به سرعت بتوانند آنها را درمان نمایند.
اختلالات روانی در کودکان می تواند به تدریج بر روی جوانب اجتماعی، شناختی، رفتاری و حتی فرهنگی کودک تأثیر بگذارد. بیش فعالی، رفتارهای تکانشی در خانه یا کلاس درس، اختلال در خوردن غذا، خوابیدن یا توجه، مهم ترین انواع اختلالات روانی کودکان هستند. هر کدام دارای یک سری علائم و نشانه هستند که در کودک در سنین مختلف می تواند بروز کند.
علت های ایجاد این اختلالات در کودکان می تواند ریشه های ژنتیکی، ارثی، رفتاری و یا محیطی داشته باشد. والدین می توانند در همان ابتدای مشاهده علائم، برای درمان آن اقدام نمایند.
