واحد آموزش سواد رسانهای به عنوان یکی از مهمترین مهارت‌های قرن بیست و یکم جهت تسلط کودکان و نوجوانان به فضای مجازی و اینترنت ضرورت دارد. با توجه به اینکه این گروه سنی، بیشترین زمان روز خود را برای تعاملات در رسانه‌های آنلاین صرف می‌کنند، آگاهی از استفاده ایمن و حفظ هویت شخصی و حریم خصوصی اهمیت دارد. والدین اولین کسانی هستند که می‌توانند سواد رسانهای را به فرزندانشان یاد بدهند. در مرتبه بعدی، دانش آموزان در مدرسه می‌آموزند چطور به شیوه‌ای کاملاً امن از اینترنت شبکه‌های اجتماعی استفاده کنند. در بسیاری از کشورها، آموزش سواد دیجیتال یا همان سواد رسانهای جزو برنامه‌های درسی قرار دارد. ما هم در این تصمیم داریم با جزئیات بیشتری درباره آموزش سواد رسانهای به کودکان صحبت کنیم.
وقتی صحبت از سواد رسانهای می‌شود، اغلب تصور می‌کنیم منظور، همان استفاده کودکان و نوجوانان از موبایل یا سایر دستگاه‌های هوشمند است، اما در حقیقت، سواد دیجیتال، فراتر از این‌ها معرفی شده است!
سواد صرفاً به معنای خواندن و نوشتن نیست؛ بلکه به این معنا است که هر کدام از افراد جامعه، قبل از آنکه دست به کاری بزنند باید سواد آن فعالیت را داشته باشند؛ این می‌تواند شامل تدریس، کارهای فنی و صنعتی، خانه‌داری، آشپزی و حتی کار کردن با شبکه‌های اجتماعی و اینترنت باشد.
دنیای اینترنت، جذاب و تاثیرگذار است. با ظهور رسانه‌های اجتماعی و پیام رسانهای بین‌المللی، امکان به اشتراک گذاری انواع محتوا فراهم شده است. اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، از محتواهای مجذوب کننده، اشباع شده‌اند و با آنکه تاثیرگذاری مثبت و منفی دارند، اما ممکن است تهدیدهایی را برای خانواده‌ها به دنبال داشته باشند!
در این دنیای پر هیاهوی آنلاین، آموزش مهارت سواد رسانهای به کودکان و نوجوانان، تنها کلید اطمینان و تضمین امنیت روانی آنها خواهد بود. وقتی به کودکانمان یاد می‌دهیم چطور از رسانه‌های آنلاین و دستگاه‌های هوشمند استفاده کنند، در واقع به طور غیر مستقیم در حال تقویت تفکر انتقادی و تحلیلگرانه در آنها هستیم. این مهارت به آنها کمک می‌کند تا نقاط مثبت و منفی هر چیز را درک کنند و یاد بگیرند چطور با موقعیت‌ها مواجه شوند.
در ادامه این مطلب، مزایای آموزش سواد رسانهای را برای کودکان و نوجوانان در مقاطع مختلف تحصیلی بررسی خواهیم کرد.
مهارت سواد رسانهای برای کودکان در سنین مختلف!
چشم انداز اصلی آموزش سواد رسانهای به کودکان، آماده کردن ذهن آنها برای پذیرش یک سری قوانین محدودیت‌ها در استفاده از رسانه‌های آنلاین و دستگاه‌های هوشمند است.
در حقیقت، آموزش دهندگان سعی دارند عادات استفاده درست از شبکه‌های اجتماعی و اینترنت را در کودکان و نوجوانان پرورش دهند. اگرچه فرزندان در سنین کودکی، زمان زیادی را مقابل صفحه نمایشگر سپری می‌کنند، اما استفاده صحیح و هدفمند از محتواهای با کیفیت می‌تواند هم آموزنده و هم جذاب باشد.
در این قسمت، پیشنهادهایی برای تقویت مهارت سواد رسانهای در کودکان، در سنین مختلف آورده شده است:
۱-سواد رسانهای برای خردسالان
کودکان خردسال در سنین پیش از دبستان اغلب سعی دارند از تبلت‌های خود برای انجام بازی‌های جذاب و تماشای انیمیشن‌ها استفاده کنند. والدین باید دقت داشته باشند اپلیکیشن‌های موبایلی که کودکانشان استفاده می‌کنند، با گروه سنی آنها سازگار باشد. برنامه‌های موبایلی که آموزش‌هایی را در قالب بازی ارائه می‌دهند و گرافیک جذاب و کودکانه دارند، مناسب‌تر از همه هستند. والدین می‌توانند تنظیمات تبلت یا تلفن همراه را به گونه‌ای انجام دهند که خردسالان در مدت زمان معین بتوانند از آن استفاده کنند. به این ترتیب، سلامت جسمانی آنها تضمین می‌شود و چشمشان کمتر آسیب می‌بیند.
۲- سواد رسانهای برای دانش آموزان دوره ابتدایی
دانش آموزان دوره ابتدایی برخلاف خردسالان، از شبکه‌های اجتماعی و رسانه های آنلاین برای آموزش و انجام تحقیقات و تکالیف خود استفاده می‌کنند. تماشای فیلم‌های آموزشی، خواندن کتاب‌های الکترونیکی در سایت‌ها، گوش دادن به پادکست های درسی، جزو این برنامه‌ها تلقی می‌شود.
بزرگ‌ترین چالش استفاده دانش آموزان از رسانه‌های آنلاین زمانی به وجود می‌آید که اکثر وقت روز را برای استفاده از دستگاه‌های هوشمند یا رایانه سپری می‌کنند، و فعالیت بدنی کمتری دارند. این شرایط، احتمال چاقی، کاهش تعاملات اجتماعی، گوشه‌گیری، استرس و اضطراب و دور شدن از جمع دوستان را افزایش می‌دهد.
تنها راه حل کردن این چالش‌ها و مشکلات، این است که والدین، قوانین و محدودیت‌هایی را در زمان استفاده از رایانه، دستگاه‌های هوشمند و رسانه‌های آنلاین برای فرزندانشان معین کنند.
۳- سواد رسانهای برای دانش آموزان دبیرستانی
دانش آموزان در دوره دبیرستان، با هدف تحقیق کردن موضوعات درسی، آموزش فوق برنامه یا ارتباطات اجتماعی از رسانه‌های آنلاین استفاده می‌کنند، بنابراین جزو گروه‌های حساس جهت آموزش سواد رسانهای محسوب می‌شوند. اگر به دانش آموزان دبیرستان، تکنیک‌های استفاده صحیح از اینترنت و پیام رسان‌ها آموزش داده شود، قطعاً مشکلات کمتری پیش می‌آیند.
نوجوانان در دوره دبیرستان باید مهارت های خود کنترلگری، حفظ هویت و حریم خصوصی در فضای آنلاین، مدیریت احساسات، شناخت روابط صحیح در فضای آنلاین و مدیریت زمان را در خودشان پرورش دهند. عدم الگوبرداری از افرادی که در شبکه‌های اجتماعی، فعالیت رنگارنگ و پر زرق و برق دارند، در نوع خود، یک مهارت ضروری در جهت آوزش سواد رسانهای به نوجوانان به حساب می‌آید.
دبیرستان، دوره حساسی است که نوجوانان در آن سعی می‌کنند شبکه دوستی خود را توسعه دهند؛ یعنی علاقه زیادی دارند که از پیام رسانهای اجتماعی برای دوست یابی و تعاملات آنلاین بهره بگیرند. نوجوانانی که سواد رسانهای را به درستی در خود پرورش نداده‌اند، با مشکلات بیشتری در این زمینه مواجه می‌شوند؛ چون حفاظت از هویت فردی و حریم خصوصی هنگام استفاده از رسانه‌های آنلاین، بیش از هر چیز دیگری اهمیت دارد!
چند راهکار خوب برای آموزش سواد رسانهای به کودکان
مسیر آموزش سواد رسانهای به کودکان، نقطه آغاز ساده‌ای دارد؛ که از پرسیدن سوالاتی درباره محتواها و فضای آنلاین شروع می‌شود.
به عنوان والدین وقتی می‌خواهید سواد دیجیتال را به فرزندتان آموزش بدهید، قطعاً اطلاعات اولیه‌ای را در اختیارش قرار خواهید داد و سعی می‌کنید چند نمونه محتوای معتبر و سالم را به او معرفی کنید. با این اقدام، در حقیقت، در حال توسعه تفکر انتقادی در او هستید، و فرزندتان را تشویق می‌کنید تا به نوع محتوا و منبع معتبر آن دقت کند.
با این مقدمه وارد یک بحث جذاب می‌شویم؛ اگر به این موضوع علاقمند هستید با ما همراه باشید. در قسمت زیر، چند تا از راهکارهای خوب و کاربردی را به شما معرفی می‌کنیم که نتایج قابل قبول و رضایت بخشی در آموزش سواد رسانهای به کودکان و نوجوانان داشته است:
*سعی کنید همراه با فرزندتان، رسانه‌های آنلاین را جستجو کنید. در مورد محتواها، برنامه‌های آموزشی، ویدیوهای سرگرمی یا آموزشی و حتی اپلیکیشن‌های بازی موبایلی با او صحبت کنید. در کنار جستجو در فضای آنلاین، بهتر است منابع معتبر یا نامعتبر را به فرزندتان معرفی کنید.
*درباره رسانه‌های اجتماعی و پیام رسان‌ها و وب سایت‌های اینترنت، سوالاتی را از فرزندتان بپرسید. به طور مثال، اگر متوجه شدید فرزندتان همیشه از یک وب سایت یا شبکه اجتماعی استفاده می‌کند، از او بپرسید “چه عاملی باعث شده که از این محیط خوشش بیاید؟” یا اینکه “هدف او از استفاده از این فضای اینترنتی چیست؟”…
به فرزندتان یادآوری کنید وقتی در حال استفاده از رسانه‌های دیجیتال است، همیشه باید آگاه باشد و محتواها را دقیق‌تر بررسی کند. به این ترتیب یاد می‌گیرد محتوای نامناسب را از محتواهای معتبر تشخیص دهد.
*در کنار فرزندتان محتواهای سایت‌های خبری یا ویدیوهای آموزشی را بررسی کنید و درباره‌اش بحث و گفتگو داشته باشید. نمونه سوالاتی که در این باره می‌توانید با فرزندتان مطرح کنید به این صورت هستند:
- فکر می‌کنی این سایت خبری چه اطلاعاتی را می‌خواهد به ما منتقل کند؟
- فکر می‌کنی این وب سایت،محتواهای منتشر شده را از کجا می‌آورد؟
- پیام معرفی این محصول یا خدمات چه چیزی می‌تواند باشد؟
- این خبر خاص، این محتوای آموزشی، یا این محصول می‌خواهد چه پیامی را به ما منتقل کند؟
و…
با پرسیدن سوالات درباره انواع محتوا در رسانه‌های دیجیتال، بچه ها یاد می‌گیرند که هر مطلبی را که می‌خوانند زیر سوال ببرند، پس ذهن آنها به شکل تحلیلگرانه پرورش پیدا می‌کند.
*در اقدام دیگر، به عنوان والدین، سعی کنید منابع معتبر را در ابتدای آموزش‌ها به فرزندانتان معرفی کنید تا بدانند کدام سایت‌ها قابل اطمینان هستند. به فرزندتان یادآوری کنید هر محتوایی که می بیند یا هر متنی که می‌خواند، معتبر نیست!
*یکی از بهترین و خلاقانه‌ترین راهکارهای آموزش سواد رسانهای به کودکان این است که آنها را تشویق کنید خودشان محتوا خلق کنند و بسازند. این کار به آنها می‌آموزد فقط یک مصرف کننده نباشند و سعی کنند خودشان برای ساخت و تولید محتواهای جذاب برنامه‌ریزی نمایند. آموزش تهیه محتواهای معتبر و جذاب و البته ارزشمند و با کیفیت، برای کودکان و نوجوانان شگفت انگیز است؛ چون آنها را با دنیای پر زرق و برق و مرتبط با فناوری آشنا می‌کند.
مثلاً از فرزندانتان بخواهید داستان‌های مصور بسازند و نقاشی‌های آن را خودشان بکشند. نوجوانان می‌توانند با استفاده از یک تلفن موبایل، محتوای ویدیویی کوتاه و آموزنده بسازند و در شبکه اجتماعی شخصی خود منتشر کنند. در این راستا والدین بهتر است برخی از ساده‌ترین ابزارهای تولید محتوا را به فرزندشان معرفی کنند. به طور مثال، برنامه ویرایش عکس یا تدوین فیلم و کلیپ، نمونه‌ای از این موارد هستند.
اهمیت آموزش سواد رسانهای به کودکان چیست؟
پس از صحبت مفصل درباره آموزش سواد دیجیتال به کودکان، ایده خوبی است که در این قسمت به مزایای این آموزش ها برای کودکان و نوجوانان نیز اشاره‌ای داشته باشیم:
- سواد رسانهای به کودکان کمک می‌کند مهارت تفکر انتقادی را در خودشان تقویت کنند و قادر باشند رسانه‌های آنلاین را با دیدگاه موشکافانه ای ارزیابی کنند.
- سواد دیجیتال به فرزندان ما یاد می‌دهد محتوای نامناسب را از محتوای معتبر تشخیص دهند.
- آموزش سواد رسانهای به فرزندان، مسیر ایده پردازی و خلاقیت در تولید محتوا را به آنها نشان می‌دهد و یاد می‌گیرند پیاممعرفی هر محصول یا خدمات از یک برند خاص چیست.
- کودکان و نوجوانان از طریق سواد رسانهای یاد می‌گیرند چطور دیدگاه‌های مختلف را درک کنند، اطلاعات را کنار هم قرار دهند، آنها را در یک چهارچوب مشخص تحلیل کنند، و سپس به نتیجه‌گیری کلی برسند.
- آموزش سواد رسانهای به کودکان و نوجوانان باعث کاهش تاثیرپذیری ها از سلبریتی‌ها و فضای مجازی می‌شود؛ پس نقش کلیدی در حفظ هویت فردی دارد.
- تقویت مهارت سواد رسانهای در فرزندان نسل جدید، اعتماد به نفس آنها را تقویت می‌کند و باعث می‌شود بتوانند از رسانه‌های دیجیتال معتبر و آموزنده، نهایت استفاده را در جهت پیشرفت تحصیلی و شغلیداشته باشند.
جمع‌بندی
مهارت سواد دیجیتال که با نام سواد رسانهای نیز آن را می‌شناسیم، یکی از مهمترین مفاهیم آموزشی در حوزه مهارت‌های فردی محسوب می‌شود. سواد دیجیتال، فاصله زیادی با سواد نوشتاری و خوانداری دارد.آ موزش سواد رسانهای به کودکان و نوجوانان به معنای آشنایی آنها با نحوه صحیح استفاده از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی است.
مهمترین سرفصل‌های آموزش سواد دیجیتال به فرزندان عبارتند از: شناخت بازی‌های ویدیویی و اپلیکیشن های موبایلی سالم، حفظ هویت فردی و حریم خصوصی در فضای آنلاین، ارسال ایمن و صحیح پیام‌ها در قالب ایمیل یا شبکه‌های اجتماعی، آگاهی از مدت زمان استاندارد در استفاده از دستگاه‌های هوشمند و رایانه، نحوه درست و صحیح به اشتراک گذاری اطلاعات در رسانه‌های آنلاین.
عصر دیجیتال، مزایای زیادی را برای کاربران فراهم کرده است اما چالش‌های زیادی هم در این مسیر وجود دارد. هک شدن اطلاعات و حملات سایبری، اصلی‌ترین دغدغه والدین در استفاده از فرزندانشان از دستگاه‌های هوشمند هستند؛ به همین دلیل است که آموزش سواد رسانهای در دنیای مدرن فناوری امروزی، یک ضرورت به حساب می‌آید!
مدارس علوی تبریز، پذیرای دانش آموزان در تمام مقاطع مختلف تحصیلی هستند. رویکرد مدیریت مدرسه بر مبنای فناوری‌ها و تکنیک‌های نوین آموزشی پایه گذاری شده است، و از هر جهت، زمینه ساز رشد مهارت‌های فردی، ارتباطی و پیشرفت های تحصیلی فرزندان شما خواهد بود. جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره ثبت نام در مدارس سیمناد می‌توانید با کارشناسان ما تماس بگیرید.
