واحد آموزش روابط دوستانه در دوران نوجوانی بسیار اهمیت دارد. گروه دوستان و محیط اطراف یک نوجوان، نقش مهمی در این موضوع دارد که احساس پذیرش و تعلق ایجاد کند. نوجوانان در گروه همسالان خود بهتر می‌توانند احساساتی نظیر مهربانی، همدلی، دلسوزی و مراقبت را در خود تقویت نمایند. علاوه بر این، گروه دوستان و محیط، بخش مهمی از شکل‌گیری هویت نوجوانان در خارج از خانواده است. دوستی‌های دوره نوجوانی به طرز باورنکردنی می‌تواند به آنها کمک کند بحران‌های سخت زندگی خود را پشت سر بگذارند. در این مطلب درباره تاثیر پذیری نوجوانان از گروه دوستان و محیط اطرافشان بیشتر صحبت می‌کنیم.
تاثیرات گروه دوستان و محیط بر نوجوانان، مسئله‌ای قابل بررسی و بسیار مهم است. گاهی این تاثیرپذیری به اندازه‌ای با اهمیت جلوه می‌کند که می‌تواند در رفاه روانی فرد در دوران بزرگسالی نمایان شود!
رسانه‌های اجتماعی بخشی از محیط اطراف نوجوانان هستند که مزایای زیادی را برای آنها راهم می‌سازند. از طریق این برنامه‌های نرم‌افزاری، گروه دوستان می‌توانند با یکدیگر در ارتباط باشند و فرایندهای آموزشی خود را بهتر دنبال کنند. با وجود این مزایا، رسانه‌های اجتماعی گاهی پیامدهای منفی بر روابط دوستانه نوجوانان دارند و البته مضراتی نیز برای سلامتی جسمی و روانی آنها ایجاد می‌کنند.
والدین باید با نوجوانان خود، احساس دوستی و صمیمیت بیشتری داشته باشند، در مورد مسائل مختلف صحبت نموده و به آنها کمک کنند تا متوجه شوند چطور دوستان خوبی برای همسالان خود باشند.
برقراری ارتباط باعث دوستی و احساس شادی بیشتر در نوجوان می‌شود
همه ما می‌دانیم که وقت گذرانی با دوستان چقدر می‌تواند روحیه ما را بهتر کند و باعث شادی ما شود. تحقیقات زیادی در این مورد انجام گرفته و نتایج شان داده‌اند که دوستی در نوجوانان با سلامت روانی آنها مرتبط است.
تاثیرات دوستان و محیط بر نوجوانان از طریق تشکیل گروه همسالان و انجام فعالیت‌های مختلف با یکدیگر نمایان می‌شود. نوجوانانی که با دوستان خود ارتباط نزدیک‌تری دارند و با آنها وقت گذرانی می‌کنند، از روحیه شادتری برخوردارند، کمتر احساس افسردگی دارند و می‌توانند مهارت‌های ارتباطی خود را بهتر تقویت کنند.
علاوه بر موارد فوق، تاثیرگذاری دوستان بر نوجوانان می تواند از جنبه‌های روانی و احساساتی مورد توجه قرار بگیرد. از آن جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد:
کمک به تقویت سیستم ایمنی بدن- احساس اضطراب و استرس کمتر- داشتن نگرش شاد و خوشبینانه – احساس امید به زندگی بیشتر- کسب مهارت‌های قوی‌تر- بهبود عملکرد شناختی- تقویت حس اعتماد و همدلی نسبت به دیگران.
دوستی در نوجوانان به کنترل استرس کمک می‌کند
یکی از مسائل مورد بحث در زمینه تاثیرگذاری محیط و دوستان بر نوجوانان، چالش‌های سلامت روانی آنها است. مطالعات و تحقیقات که در این زمینه انجام گرفته نشان می‌دهند دوستی در نوجوانان با گروه همسالان می تواند به آنها کمک کند موقعیت‌های دشوار را پشت سر بگذارند، بنابراین کمتر، احساس استرس، اضطراب و انزوا خواهند داشت. افزایش ارتباطات اجتماعی می‌تواند احساس تنها بودن و افسردگی نوجوان را تا حد قابل توجهی کاهش دهد.
وقتی نوجوانان با گروه همسالان خود بیشتر وقت می‌گذرانند، به راحتی می‌توانند با استرس‌های روزمره مقابله کنند. یک مثال ساده در این مورد، تاثیر دوستی بر کاهش استرس ناشی از امتحانات آخر سال است. دوستان در کنار یکدیگر جمع می‌شوند تا با هم درس‌های خود را مرور کنند و اگر اشکالاتی دارند آنها را برطرف نمایند. همین ارتباط ساده، اضطراب قبل از امتحان را کم می‌کند. نوجوانانی که با دوستانشان در ارتباط هستند، احساس حسادت، نگرانی یا غم کمتری خواهند داشت.
تاثیر رسانه‌های اجتماعی بر نوجوانان
در قسمت مقدمه همین مطلب اشاره کردیم که رسانه‌های اجتماعی، مزایای زیادی برای نوجوانان دارند و کمک می‌کند با گروه دوستان خود، بیشتر در ارتباط باشند. تحقیقات ثابت کرده است بیشتر از ۷۰ درصد از نوجوانان علاقه مند هستند از طریق این شبکه‌های اجتماعی با دوستانشان در ارتباط باشند و اطلاعات مختلف را به اشتراک بگذارند.
با این حال، همین رسانه‌های اجتماعی پرکاربرد می‌توانند پیامدهای منفی بر روابط دوستانه نوجوانان داشته باشند. به طور مثال وقتی یک نوجوان در رسانه‌های نامناسب جستجو می‌کند، با فعالیت‌ها یا رویدادهایی آشنا می‌شود که برای گروه سنی او مناسب نیست. اتفاقات ناگوار از جمله دوستی‌های سمی، سرقت هویت و اطلاعات در فضای سایبری، تاثیر منفی بر روی احساسات، ایجاد درگیری‌ها و … ممکن است اتفاق بیفتد. این موارد به شدت بر سلامت روانی نوجوانان تاثیر منفی خواهد داشت؛ به علاوه اضطراب و استرس آنها را نیز افزایش می‌دهد.
به احتمال زیاد، نوجوانانی که از رسانه‌های اجتماعی استفاده‌های نادرست دارند، احساس بدتری نسبت به شرایط زندگی خود خواهند داشت. همچنین خود را بیشتر با طبقات مرفه جامعه مقایسه می‌کنند و سعی دارند از آنها تقلید داشته باشند! در نتیجه، هرگز از شرایط موجود راضی نخواهند بود! این نوع تاثیرگذاری محیط و رسانه‌های اجتماعی بر نوجوانان به شدت نگران کننده است!
تاثیر گروه همسالان بر رفتارهای نوجوانان
در کنار تاثیرات رسانه‌های اجتماعی بر نوجوان، یکی دیگر از عواملی که در این رابطه اهمیت دارد گروه همسالان است. والدین به خوبی می‌دانند گاهی فشار گروه همسالان بر رفتارهای نوجوانان به قدری قوی است که آنها را وادار به انتخاب تصمیم گیری ضعیف‌تر می‌کند. نمونه برجسته آن، رفتارهای پرخطر، دوستی‌های خطرناک یا مصرف مواد مخدر است.
تحقیقات ثابت کرده نوجوانانی که تحت فشار گروه همسالان قرار می‌گیرند، تصمیمات پرخطر بیشتری خواهند گرفت. محیط خانواده و شرایط تربیتی نوجوان، نقش مهمی در میزان این تاثیرپذیری‌ها دارد.
محیط و دوستان چگونه می‌توانند تاثیرات مثبت بر نوجوانان بگذارند؟
درست است که والدین نمی‌توانند برای نوجوان خود دوست خوب انتخاب کنند، اما قادر هستند نوجوانان را راهنمایی کنند تا بدانند چطور یک دوست خوب و مناسب پیدا کنند. صحبت کردن درباره انتخاب دوست خوب می‌تواند حس صمیمیت بیشتری را بین والدین و نوجوان ایجاد کند. راهکارهای متعدد و ساده وجود دارد که والدین می‌توانند از آنها کمک بگیرند.
بهترین دوستی‌های گروه نوجوانان به آنها کمک می‌کند صادقانه و آشکارا درباره احساسات خود صحبت کنند یا فعالیت‌های متنوعی را انجام دهند، بدون اینکه از قضاوت شدن یا توهین یا هر اشتباه بترسند.
ارتباطات قوی و صحیح می تواند دوستی‌های دوره نوجوانی را حتی به بزرگسالی منتقل کند. وقتی نوجوانان، دوستان خوبی برای خود پیدا می‌کنند، بهتر می‌توانند نظریاتشان را با همدیگر مطرح کنند. همچنین اگر تحت فشار گروه همسالان قرار بگیرند، قادر هستند تصمیمات واضح‌تری داشته باشند.
پیدا کردن دوست خوب برای یک نوجوان شاید کمی زمانبر باشد، اما غیر ممکن نیست. بهترین مکان برای پیدا کردن دوست، فضای مدرسه است؛ البته گاهی نوجوانان با ارتباطاتی که خارج از مدرسه دارند می‌توانند بفهمند که علایق مشترک آنها چیست و سپس با یکدیگر دوست شوند. نمونه این مکان‌های خوب می‌تواند مسابقات ورزشی، باشگاه، فرهنگسرا یا کلاس‌های فوق برنامه باشد.
جمع‌بندی
تاثیرگذاری محیط و دوستان بر نوجوانان، امری اجتناب ناپذیر است. گروه دوستان در سنین نوجوانی اهمیت زیادی دارد. دوستی در نوجوانان حتی می‌تواند به بخش بزرگی از دوره بزرگسالی آنها تبدیل شود. رسانه‌های اجتماعی یکی از عوامل محیطی هستند که هم تاثیر مثبت هم تاثیر منفی می‌توانند بر نوجوانان داشته باشند. البته علاوه بر این موارد، نمی‌توان اهمیت روابط نوجوانان با والدین خود را دست کم گرفت.
محیط و گروه دوستان، تاثیر زیادی بر سلامت روانی نوجوانان دارند. محیط خوب و دوستان صمیمی باعث می‌شوند یک نوجوان، احساس اضطراب و افسردگی کمتری داشته باشد، شادتر زندگی کند، ارتباطات قوی‌تری برقرار سازد و بتواند حس همدلی، مهربانی و دلسوزی را تجربه کند.
دوستان خوب در نوجوانی به یکدیگر کمک می‌کنند تا شرایط سخت و بحران‌ها را ساده‌تر پشت سر بگذارند. شما به عنوان والدین باید به نوجوان خود کمک کنید تا درباره انتخاب دوستان خوب، بهتر تصمیم گیری کنند.
