واحد آموزش دنیای بازی های رایانه ای و ویدیویی می تواند سرگرمی بی پایان را برای کودکان، نوجوانان و حتی بزرگسالان فرآهم کند اما با این حال والدین باید مراقب تأثیرات منفی این بازی ها بر روی کودکان خود باشند؛ بخصوص آن دسته از بچه هایی که به شدت به بازی های کامپیوتری معتاد می شوند و ساعات زیادی را مقابل رایانه یا تلویزیون سپری می کنند. این می تواند شرایط سخت و خطرناک را برای رشد سالم کودکان و نوجوانان ایجاد کند. در این مطلب به بررسی مهم ترین تأثیرات منفی و مثبت بازی های کامپیوتری بر کودکان اشاره ای خواهیم داشت.
بازی های کامپیوتری بسیار سرگرم کننده هستند. همه ما اگر یک بار از یکی از این بازی ها استفاده کنیم بدون شک، مشتاق خواهیم بود که سطوح بعدی بازی را دنبال کنیم یا یک مدل جدید آن را امتحان نماییم. گاهی این بازی های رایانه ای آنچنان جذاب هستند که متوجه نمی شویم چند ساعت را در حال بازی کردن بوده ایم!
وضعیت فوق در اکثر خانواده هایی که فرزند کودک و نوجوان دارند، به شدت دیده می شود. استفاده بیش از حد از بازی های کامپیوتری می تواند مشکلاتی را برای رشد کودکان به وجود بیاورد. مطالعات اخیر نشان داده اند که بازی های ویدیویی شاید مضر باشند اما در جای خود، مفید و کاربردی نیز هستند.
با این توصیفات، به نظر شما آیا نباید اجازه دهیم که فرزند ما از بازی های کامپیوتری استفاده کند؟ آیا می توانیم چند ساعتی را برای بازی کردن با رایانه به او زمان بدهیم؟ تعداد ساعات استاندارد بازی کردن با رایانه چقدر است؟….
این ابهامات برای اکثر والدین مطرح هستند. گاهی انجام برخی از بازی های کامپیوتری می تواند بر عملکرد اجتماعی کودکان و تقویت مسئولیت پذیری در آنها مفید باشد. اما بسیار توصیه شده است که والدین بهتر است بر این روند نظارت داشته باشند.
در ادامه درباره مهم ترین تأثیرات بازی های کامپیوتری بر کودکان بیشتر صحبت می کنیم.
مهم ترین مزایای بازی های کامپیوتری برای کودکان
اگر جزو آن دسته از والدینی هستید که کاملاً با استفاده کودکان خود از بازی های رایانه ای مخالفت می کنید، باید به شما بگوییم کمی در اشتباه هستید! بهتر است به بچه ها اجازه دهید چند ساعتی را بازی کنند چرا که این کار برایشان مزایایی به همراه دارد.
در قسمت زیر با مهم ترین تأثیرات مثبت بازی های کامپیوتری بر کودکان آشنا می شوید:
۱-کمک به بهبود خلق و خو و تقویت مهارت های اجتماعی:
بازی‌های ویدیویی می توانند به کاهش استرس کودکان و نوجوانان کمک کنند، زیرا راهی امن و لذت بخش برای استراحت ذهن و آرامش کودکان هستند. بازی‌های ساده، با دسترسی آسان، مانند “بازی پرندگان خشمگین” می تواند خلق و خوی کودکان را بهبود ببخشد، آرامش آنها را تقویت کند و احساسات شادی و هیجان برای آنها ایجاد کند. جلوه های بصری که در بازی های رایانه ای طراحی شده اند، در انحراف ذهن از کسالت و نا امیدی، مفید واقع می شوند. انجام بازی های چند نفره ممکن است به کودکان کمک کند تا از طریق تعامل اجتماعی، روابط مثبتی برای خود ایجاد کنند. این مزایا را هرگز از یاد نبرید. البته به شرطی که زمان انجام بازی ها را کنترل کنید.
۲-تقویت خلاقیت:
تحقیقات نشان داده اند در برخی شرایط، بازی‌های ویدیویی ممکن است به افزایش خلاقیت کودکان کمک کنند. خلاقیت، یک مهارت ضروری است که به کودکان اجازه می دهد خارج از چارچوب فکر کنند. این ویژگی موجب تقویت مهارت حل مسئله در آنها خواهد شد.
۳-تقویت مهارت های حل مسئله:
تحقیقات نشان می دهد بازی های استراتژیک و بازی های نقش آفرینی می تواند تا حد زیادی به رشد و تقویت مهارت های حل مسئله در کودکان کمک کند. این نوع بازی ها در واقع ذهن کودکان را به سمتی هدایت می کنند که یک چالش را با استفاده از ارائه استراتژی مناسب، حل کنند.
۴-بهبود توجه و عملکرد حافظه:
تحقیقات نشان می دهد انجام یک بازی کامپیوتری اکشن و هدف گرا می تواند به کودک شما کمک کند تا مهارت پردازش اطلاعات را در ذهن خود توسعه دهد. انجام بازی‌های ویدیویی، به‌ویژه بازی‌های اکشن و شبیه سازی، می‌تواند به بهبود دامنه توجه و افزایش مهارت‌های حرکتی فرد کمک کند. این مهارت برای استفاده از اطلاعات به بهترین شکل، در شرایط پیچیده و پویا، بسیار مهم است.
۵-افزایش آگاهی از یک موقعیت:
بازی های کامپیوتری اکشن به گونه ای طراحی شده است که بازیکن باید در مورد موقعیت خود در بازی، بسیار حساس و دقیق باشد. پس این ویژگی باعث می شود که آگاهی از موقعیت و درک بچه ها و پیش بینی اطلاعات، افزایش یابد و خطا به حداقل برسد.
۶-تقویت یادگیری:
مطالعات نشان می‌دهد انجام بازی‌های ویدئویی اکشن و مهیج (بازی های رایانه ای سالم) در تقویت یادگیری وظایف و مهارت‌های جدید کودکان بسیار مفید واقع شده است.
۷- تقویت مهارت‌های دیداری و تجسم فضایی دقیق:
معمولاً اکثر بازی‌های رایانه ای، محرک‌های بصری را ارائه می‌کنند که می‌توانند به تقویت مهارت‌های دیداری و تجسم فضایی کودکان کمک کنند. اینها جزو مهارت های شناختی لازم برای حرکت، درک فاصله و جهت یابی فضایی هستند. برخی از بازی های کامپیوتری باعث تیزبینی و نکته سنجی کودکان و نوجوانان می شوند.
۸-تقویت هماهنگی چشم و دست:
مهارت‌های دیداری-فضایی تیز و هماهنگی سریع دست و چشم شرط لازم برای انجام چندین بازی اکشن سریع است. انجام بازی های ویدیویی ممکن است به بهبود هماهنگی چشم و دست کودک در طولانی مدت کمک کند.
۹-یادگیری برنامه ریزی استراتژیک و مدیریت منابع:
انجام بازی های ویدیویی می تواند مهارت های ارتباطی را افزایش دهد، زیرا بسیاری از بازی ها به کار گروهی و همکاری بازیکنان با همدیگر نیاز دارند. علاوه بر این، مطالعات نشان می دهد که بازی های کامپیوتری شبیه سازی می توانند مهارت مدیریت منابع موجود را تقویت نمایند. این مهارت به نوجوانان می آموزد که چطور در آینده، منابع مالی و زمان خود را بهتر مدیریت کنند.
۱۰-افزایش آگاهی از سلامت جسمی و روانی:
یکی از تأثیرات مثبت بازی های کامپیوتری در کودکان این است که آن ها برای سلامت جسمی و روانی خود بیشتر ارزش قائل می شوند. وقتی بچه ها بیش از حد مشغول بازی هستند، تحرک بدنی آنها کمتر و کمتر شده و خطر افزایش وزن و ابتلا به بیماری های مرتبط با چاقی (مانند دیابت، فشار خون، کلسترول خون، گرفتگی رگ های قلب و مغز و …) نیز افزایش می یابد.
مهم ترین تأثیرات منفی بازی های کامپیوتری در کودکان
۱-تحریک بیش از حد سیستم عصبی:
وقتی کودکان مشغول بازی های ویدیویی هستند، تصاویر صفحه نمایشگر با رنگ های روشن و حرکات سریع، پیام های تحریک کننده بیش از حد را به سیستم عصبی ارسال می کنند. واکنش فرار یا مبارزه در بازی کامپیوتری، به دلیل ترشح آدرنالین، هورمون استرس در بدن ترشح می کند. این به معنای تحریک پذیری بیشتر است؛ بخصوص زمانی که کودک از بازی ها استفاده نمی کند.
۲-بروز رفتار پرخاشگرانه:
بازی های ویدیویی خشونت آمیز ممکن است خطر بروز رفتار خشونت آمیز در کودکان را افزایش دهد. بازی های اکشن و خشن برای کودکان زیر شش سال توصیه نمی شود. اگرچه این بازی ها برای همه سنین مناسب نیست.
۳-رشد اجتماعی ضعیف:
استفاده زیاد از بازی های کامپیوتری می تواند بر رشد اجتماعی کودک تأثیر منفی بگذارد. علت این اتفاق، بیشتر به دلیل انزوایی است که کودکان برای صرف زمان بیشتر برای بازی تجربه می کنند.
۴-مشکلات مربوط به سلامت جسمانی:
استفاده طولانی مدت از بازی های کامپیوتری، با تأثیر بر الگوهای غذا خوردن و خواب کودک، می تواند بر سلامت آنها تأثیر بگذارد. این بازی ها کم تحرکی را رواج می دهند؛ این نگرانی ها عبارتند از: افزایش وزن و چاقی؛ تشنج؛ اختلالات اسکلتی عضلانی؛ اختلالات عصبی.
۵-مشکلات در سلامت روان:
کمبود خواب و تحریک بیش از حد سیستم عصبی می تواند منجر به تحریک پذیری، نوسانات خلقی و پرخاشگری کودکان شود. استفاده طولانی مدت از بازی های کامپیوتری، منجر به برخی از مهم ترین مشکلات روانی و روحی می شود.
۶-افت تحصیلی:
انجام بیش از حد بازی های کامپیوتری، عملکرد مغز را تغییر می دهد و در نتیجه باعث کاهش عملکرد تحصیلی دانش آموزان می‌شود.
جمع بندی
بازی های کامپیوتری، اثرات مثبت و منفی برای کودکان دارند. در صورتیکه کودکان، زمان زیادی را به بازی های کامپیوتری اختصاص بدهند، اثرات منفی بر سلامت جسمی و روانی آنها خواهد داشت. مشکلات اضافه وزن، تحریک پذیری عصبی، تغییرات خلق و خو و افت تحصیلی، نمونه هایی از این معایب هستند.
والدین می توانند از طریق مدیریت زمان استفاده از بازی های ویدیویی، سلامت کودکان خود را تضمین نمایند. این بازی ها اگر به درستی استفاده شوند باعث تقویت مهارت های تفکر، حل مسئله، بهبود روابط اجتماعی و روحیه کار تیمی می شود.
