واحد آموزش در دنیای پرشتاب و رقابتی امروزی، پیشرفت های تحصیلی و دستیابی به موفقیت های بزرگ تر در زندگی، به چیزی بیشتر از دانش و کسب نمرات عالی نیاز دارد! شاید در دو یا سه دهه اخیر، رسیدن به مدارج بالای علمی بسیار ارزشمند بود اما در عصر دیجیتال کنونی، وضعیت کاملاً فرق می کند. در حالی که فرزندان ما باید سواد تحصیلی ریاضیات، علوم، فناوری، ادبیات و … را بیاموزند، اما آموختن مهارت های نرم از جمله قدرت تصمیم گیری، مهارت حل مسئله، تفکر انتقادی، خلاقیت و … نیز ضرورت دارد. مهارت های نرم برای فرزندان نسل جدید، درست همانند یک سلاح مخفی و قدرتمند است که می تواند آنها را به سمت آینده ای موفق و امیدوار کننده سوق دهد. در این مطلب، با دیدگاهی موشکافانه نسبت به این مسئله صحبت می کنیم و اهمیت آموزش مهارت های نرم به دانش آموزان را بررسی خواهیم کرد.
آموزش مهارت های نرم به دانش آموزان باعث می شود در حین بزرگ تر شدن و ارتقا به مقاطع تحصیلی بالاتر، اعتماد به نفس بیشتری کسب کنند و بتوانند با شرایط مختلف، به خوبی روبرو شوند. فرزندان ما نیاز دارند که تاب آوری خود را بهبود ببخشند تا قادر باشند روند انجام کارها را بهتر مدیریت کنند و بر آن مسلط باشند….
با این مقدمه، فکر می کنید آنچه ما به عنوان “مهارت های نرم” عنوان کرده ایم چه تعریفی دارد و شامل چه چیزهایی می شود؟
باید گفت، مهارت های نرم از جمله مهارت های ضروری زندگی هستند که فرد کمک می کنند ارتباط بهتری با مردم داشته باشد، بر احساسات و رفتار خود کنترل بیشتری داشته باشد، کاوشگری کند، روحیه همکاری و کار گروهی داشته باشد، در شرایط بحران و مشکلات بتواند اعتماد به نفس خود را حفظ کند و در کلام کلی، به یک انسان قدرتمند و تأثیرگذار تبدیل گردد!
پس می بینید که آموزش مهارت های نرم به فرزندان، حتی از سنین پایین تر، چقدر می تواند برایشان سودمند باشد!… البته والدین، اولین کسانی هستند که باید فرزندان خود را در این مسیر، آماده کنند. مربیان و معلمان مدرسه و کارشناسان آموزشی و تربیتی نیز می توانند در محیط مدرسه، برخی مهارت های نرم را به دانش آموزان یاد بدهند.
اهمیت مهارت های نرم برای فرزندان چیست؟
برخلاف مهارت‌های سخت که به دانش و توانایی‌های تحصیلی اشاره دارد، مهارت‌های نرم اغلب نادیده گرفته می‌شوند! زیرا بر مهارت‌هایی تمرکز دارند که اکثر خانواده‌ها فکر می‌کنند فرزندانشان باید آن را ذاتی به صورت نهادینه در وجود خود داشته باشند!
مثلاً اگر یک کودک یا نوجوان بتواند ارتباط خوبی با دوستانش برقرار کند، والدین، این رفتار او را به این صورت تفسیر می‌کنند که این ویژگی در فرزندشان، ارثی است و هیچ تلاشی برای آموزش ارتباط با دیگران به او نداده‌اند! در حالی که این تصور در دنیای مدرن و ارتباطی امروزی تا حد زیادی اشتباه است……
مهارت‌های نرم بسیار مهم هستند، زیرا به توسعه ارتباط بین فردی کمک می‌کنند. نه تنها کودکان و نوجوانان به یاد گرفتن مهارت‌های نرم و پرورش آنها نیاز دارند، بلکه بزرگسالان نیز باید در هر مرحله از زندگی خود بر توسعه این نوع مهارت‌ها تمرکز داشته باشند. آموزش مهارت‌های نرم به نوجوانان آنها کمک می‌کند خیلی ساده‌تر و از روش‌های درست با دیگران ارتباط برقرار کنند، خوب صحبت کنند، بتوانند مشکلات را حل کنند و در موقعیت‌های مختلف، سازگارتر باشند.
می‌دانیم که فرزندان ما درگیر موقعیت‌های زندگی هستند که با سرعت زیادی در حال تغییر است؛ در این مسیر، چالش‌های زیادی نیز وجود دارد. درست است که موفقیت‌های تحصیلی برای آینده شغلی بهتر آنها لازم است، اما مهارت‌های نرم، کلید موفقیت قطعی و حتمی آنها خواهند بود.
کارشناسان آموزشی و تربیتی عقیده دارند بهتر است والدین، آموزش مهارت‌های نرم به فرزندان را از همان دوران کودکی شروع کنند. به این ترتیب، ویژگی‌های رفتاری و اخلاقی- حتی اگر در کودک ذاتی نباشد- خیلی سریع‌تر و عمیق‌تر نهادینه خواهد شد و تاثیر مورد نظر را بر رشد شخصیتی کودک خواهد گذاشت.
آموزش مهارت‌های نرم به کودکان پیش دبستانی شامل نحوه به اشتراک گذاشتن اطلاعات با دوستان، مدیریت احساسات، برقراری ارتباط و همکاری سازنده است. همچنان که کودکان، بزرگتر می‌شوند و به مقاطع تحصیلی بالاتر می‌روند، مهارت‌های نرم باید توسعه یابد. تقویت این مهارت‌ها به فرزندان ما کمک می‌کند راحت‌تر بتوانند با استرس‌ها سختی‌ها و مشکلات روبرو شوند و در همان شرایط، آرامش خود راه حفظ کنند.
با ورود دانش آموزان به دوره نوجوانی، تطبیق مهارت‌های نرم با ویژگی‌های رفتاری این دوره حساس، به آنها کمک می‌کند هویت خود را بهتر درک کنند، اعتماد به نفس بالاتری پیدا کنند، حد و مرزهایی را برای خود و دیگران تعیین کنند و در یک کلام، مهارت خود مراقبتی را به بهترین شکل در خودشان پرورش دهند.
۱۰ تا از مهمترین مهارت‌های نرم که باید به فرزندان آموزش داد
آموزش مهارت‌های نرم به فرزندان نسل امروزی شاید کمی چالش برانگیز باشد! چون آنها بسیار علاقه دارند که بیشترین وقت فراغت خود را با فناوری‌ها و دستگاه‌های هوشمند بگذرانند. اما یک سری راهکارها و تمریناتی وجود دارد که بتوان مهارت‌های نرم را به کودکان و نوجوانان آموزش داد.
در این قسمت، فهرست ۱۰ تا از مهمترین مهارت‌های نرم را بررسی کرده‌ایم که باید به فرزندان آموزش داد و در کنار سواد تحصیلی اهمیت دارند:
۱- مهارت‌های ارتباطی
برقراری ارتباط خوب با دیگران به کودکان و نوجوانان کمک می‌کند منظور خود را واضح و شفاف منتقل نمایند. این مهارت، شامل توانایی بیان کردن جملات و کلمات به طور موثر و همچنین خوب گوش دادن به صحبت‌های طرف مقابل است. خوب گوش دادن و خوب صحبت کردن، دو تا از مهمترین مهارت‌های ارتباطی محسوب می‌شوند و به فرد کمک می‌کنند اطلاعات درست را دریافت نموده و آنها را تحلیل نمایند.
۲- مهارت تفکر انتقادی
این یک مهارت ضروری برای همه دانش آموزان است و به معنای تفکر منطقی و تحلیلگرانه می‌باشد. فرزندانی که تفکر انتقادی بهتری دارند، می‌توانند مشکلات، علت‌ها و راه حل‌ها را بهتر بررسی و تحلیل نمایند. تفکر انتقادی یعنی کودکان و نوجوانان قادر هستند از دیدگاه مختلف به یک موضوع نگاه کنند، مشکل را بررسی کنند و مجموعه ای از راه حل‌های مناسب را ارائه دهند.
۳- مهارت همدلی
مهارت همدلی به عنوان هوش هیجانی معرفی می‌شود و یکی از مهمترین مهارت‌های نرم به حساب می‌آید. همدلی به معنای توانایی درک و مدیریت احساسات است. کودکان و نوجوانانی که این مهارت را در خودشان توسعه داده‌اند، قادر هستند با دیگران، همدلی بهتری داشته باشند، به صحبت‌هایشان گوش دهند، واکنش دلسوزانه نشان دهند و البته بر احساسات خود مسلط باشند.
۴- مهارت حل مسئله
یکی از مهمترین مهارت‌های نرم که باید از سنین کودکی به فرزندان یاد داد، مهارت حل مسئله است. این شامل توانایی شناخت مشکلات و ارائه راه حل‌های کارآمد و منطقی است؛ که به فرزندان کمک می‌کند خودشان از عهده مشکلاتی که با آنها روبرو می‌شود برآیند. مهارت حل مسئله، دانش آموزان را قادر می‌سازد بر روی راه حل‌های ممکن تمرکز داشته باشند و هر مشکل را با ویژگی‌های خاص خودش بررسی کنند.
۵- مهارت کار گروهی
همکاری کردن، لازمه هر موفقیت است. آموزش مهارت کار گروهی برای همه دانش آموزان، ضروری است و بسیار تاکید شده که این مهارت را از دوره مهد کودک و پیش دبستانی به فرزندان آموزش بدهید. والدین می‌توانند قبل از دوره مهد کودک، فرزند خردسال خود را با مشارکت دادن در انجام برخی کارهای خانه و سپردن مسئولیت‌های مناسب، او را برای ورود به پیش دبستانی و مدرسه آماده سازند.
۶- مهارت نظم دهی – مدیریت زمان
سازماندهی، نظم دهی و مدیریت زمان، مهمترین مهارت‌های نرم و ضروری برای همه دانش آموزان هستند، زیرا به آنها کمک می‌کنند وظایف خود را به موقع انجام دهند و در امور درسی، موفق‌تر باشند. کودکان و نوجوانانی که مهارت مدیریت زمان و سازماندهی کارها را به خوبی در خود توسعه داده‌اند، قادر هستند وظایف را مدیریت و اولویت‌بندی کنند، بنابراین استرس کمتری خواهند داشت.
۷- مهارت خلاقیت ایده پردازی
تفکر خلاقانه و مهارت خلاقیت، به نوعی باعث پرورش ذهن برتر در کودکان و نوجوانان می‌شود. خلاقیت و ایده پردازی، ذهن کودکان را از چهارچوب معین، خارج می‌کند، بنابراین به تدریج یاد می‌گیرند که پیشنهادهای خلاقانه درباره هر چیز ارائه دهند، داستان سرایی کنند، خیال پردازی کنند، ایده‌های جدید معرفی کنند، به دنبال کاوشگری و تجربه‌های جدید باشند، و به طور کلی، از شکست خوردن نترسند.
۸- مهارت سازگاری و انعطاف پذیری
اگر بخواهیم یکی از مهمترین مهارت‌های نرم که در آینده شغلی فرزندان ما تاثیر زیادی دارد را معرفی کنیم، همین مهارت سازگاری و انعطاف پذیری خواهد بود. این‌ها جزو مهارت‌های نرم ارزشمند و با تاثیرگذاری قدرتمند هستند و باعث می‌شوند افراد بتواند در شرایط جدید یا تغییر موقعیت، همچنان انرژی خود را حفظ کنند، با دیگران ارتباط خوب برقرار کنند، اضطراب و استرس نداشته باشند، ایده‌های جدید را بپذیرند، و در کلام کلی، سازگار باشند. این چنین فرزندانی، از شرایط موجود و مشکلاتی که به وجود می‌آید شکایت نمی‌کنند و در عوض، به دنبال ساختن شرایط بهتر هستند.
۹- مهارت تاب‌آوری
متاسفانه آموزش مهارت تاب آوری به فرزندان نسل جدید به ندرت مورد توجه قرار می‌گیرد، زیرا چالش‌های زندگی، زیاد و متنوع هستند. اگر تاب آوری را در فرزندانمان تقویت کنیم، از شکست خوردن، هراسی ندارند و خیلی زود نا امید نمی‌شوند؛ همچنین بدون کوچک‌ترین استرس می‌توانند با سختی‌ها و مشکلات روبرو شوند. دانش آموزانی که تاب‌آوری خوبی دارند، چالش‌های موجود را به شکل یک فرصت برای یادگیری، کسب تجربه و رشد می‌بینند.
۱۰- مهارت مدیریت زمان
مدیریت زمان برای همه کودکان، نوجوانان، جوانان و بزرگسالان در هر جایگاه تحصیلی و شغلی ضروری است و یکی از اصلی‌ترین مهارت‌های نرم در زندگی محسوب می‌شود. توسعه مهارت مدیریت زمان در فرزندان به آنها یاد می‌دهد چطور کارها را اولویت بندی کنند و سپس برای انجام هر کدام برنامه‌ریزی داشته باشند.
نکات تکمیلی در مورد آموزش مهارت‌های نرم فرزندان
*همانطور که به کودکان و نوجوانان خود کمک می‌کنید تا مهارت‌های نرم را در خود توسعه دهند، توجه داشته باشید که ایجاد انگیزه و اشتیاق برای یادگیری بسیار اهمیت دارد.
*در مسیر آموزش مهارت‌های نرم به کودکان و نوجوانان، همواره آنها را تشویق کنید تا عزت نفس و اعتماد به نفس بهتری پیدا کنند و بر توانایی‌های خود اعتماد داشته باشند.
*به عنوان والدین می‌توانید الگوهای مناسب و موفق را به فرزندانتان معرفی کنید تا بتوانند مسیر مقابل خود را بهتر درک کنند.
*فراهم کردن فرصت‌هایی برای تمرین مهارت‌های نرم باعث می‌شود آموخته‌ها، تاثیرگذاری عمیق‌تری بر فرزندان داشته باشند. به طور مثال می توانید مسئولیت‌هایی را به فرزندتان واگذار کنید تا درباره‌اش تصمیم گیری و برنامه‌ریزی کند؛ یا اینکه مشکلاتی را معرفی کنید و به آنها فرصت بدهید تا راه حل‌هایی را ارائه دهند.
*والدین باید صبور باشند و در مسیر آموزش مهارت‌های نرم و سواد تحصیلی به فرزندان خود، نقش حمایتی نشان دهند. این والدین هستند که ریسک پذیری را به فرزندشان یاد می‌دهند و کمک می‌کنند تا از اشتباهات خود درس بگیرند.
*آموزش مهارت های نرم به کودکان و نوجوانان باید سرگرم کننده باشد تا از حالت خسته کنندگی و دلزدگی خارج شود.
*برای تاثیرگذاری عمیق‌تر این آموزش‌ها بر فرزندان نسل امروز، ثابت قدم بودن، شرط موفقیت است؛ بنابراین اگر والدین یا مربیان، نتایج نه چندان رضایت بخش را مشاهده می‌کنند، نباید روند آموزش را رها سازند؛ در عوض باید فرصت‌های بهتری را برای آنها فراهم کنند تا بتوانند این نوع مهارت‌ها را در خودشان پرورش دهند.
جمع‌بندی
مهارت‌های نرم برای رشد شخصیتی همه فرزندان نسل امروز، ضروری است. چه بسا اهمیت این مهارت‌ها به قدری است که بر توانایی‌های بزرگسالان نیز تاثیر می‌گذارد. پس همه ما به یاد گرفتن و توسعه آن نیاز داریم.
مهارت خوب گوش دادن، کار گروهی، مدیریت زمان، سازماندهی کارها، خوب صحبت کردن، ارتباط بین فردی، مهارت حل مسئله، تفکر انتقادی، تفکر خلاقانه، همدلی، انعطاف پذیری و سازگاری، همگی جزو مهارت‌های نرم محسوب می‌شوند که در کنار سواد تحصیلی باید آنها را به دانش آموزان آموزش داد.
با دانستن اینکه مهارت‌های نرم، چیزی فراتر از موفقیت‌های تحصیلی و توانایی دانش فنی است، مدیران مدارس سعی می‌کنند رویکردهای آموزشی در کلاس‌های درسی را بر همین اساس مدیریت کنند. با این توصیف، ثبت نام دانش آموزان در مدارسی که به این نحو مدیریت می‌شوند، زمینه ساز موفقیت‌های عالی در زمینه تحصیل، شغل و رشد شخصیتی خواهد بود….
… و خوشبختانه مجموعه مدارس علوی تبریز دارای این چنین ویژگی‌های مدیریتی، تحصیلی و آموزشی هستند. با اطمینان خاطر می‌توانید از همین حالا برای توسعه مهارت‌های نرم در فرزندان خود رنامه‌ریزی کنید و در این مسیر از خدمات آموزشی و پرورشی مدارس سمیناد بهره‌مند شوید.
