واحد آموزش همه والدین درباره آموزش مهارت های ضروری زندگی به فرزندان شان، حساسیت زیادی دارند و مهارت تصمیم گیری نیز یکی از این موارد است. این یک ضرورت برای موفقیت در زندگی فردی و اجتماعی محسوب می شود اما متأسفانه اغلب کمتر مورد توجه قرار می گیرد! آموزش مهارت تصمیم گیری به کودکان از سنین پایین، بارها و بارها توصیه شده است. این مسیر، بایدها و نبایدهای خودش را دارد و والدین ملزم به رعایت اصول و استراتژی های رفتاری – آموزشی هستند. اگر به تربیت فرزندانی باهوش و موفق اهمیت می دهید، این مطلب را با ما همراه باشید. درباره تکنیک های آموزش مهارت تصمیم گیری به کودکان صحبت می کنیم و برخی راهکارهای عملی را نیز معرفی خواهیم کرد.
مهارت تصمیم گیری عبارت است از توانایی شناسایی یک مسئله، بررسی گزینه های موجود برای حل، ارزیابی پیامدها و در نهایت، تصمیم گیری و انتخاب.
این یک مهارت مهم برای کودکان و نوجوانان است. شاید تعجب کنید اما افرادی که این مهارت را در دوران کودکی یاد نگرفته اند یا در آنها نهادینه نشده است، حتی در بزرگسالی با مشکلات زیادی مواجه هستند! این دسته از افراد حتی شاید نتوانند لباس خود را به درستی انتخاب و خریداری کنند!!
مهارت تصمیم گیری، پایه و اساس تفکر انتقادی، مهارت حل مسئله و مسئولیت پذیری در کودکان است که تا پایان زندگی، همراه آنها خواهند بود!
توسعه و پرورش مهارت تصمیم گیری در کودکان، مزایای بیشماری دارد. همین مهارت ها هستند که به فرزندان خردسال ما کمک می کنند اعتماد به نفس بالاتری داشته باشند، عزت نفس خود را حفظ کنند، بتوانند مسائل را ارزیابی نمایند و نتیجه گیری داشته باشند.
به لطف مهارت های تصمیم گیری است که خلاقیت و نوآوری در کودکان، رشد پیدا می کند؛ زیرا آنها سعی می کنند احتمالات را بررسی کرده و راه حل های متنوع را ارائه دهند.
آموزش مهارت تصمیم گیری به فرزندان در سنین کودکی، خودآگاهی و خودکنترلگری را در آنها تقویت می کند؛ زیرا یاد می گیرند چطور بر احساسات خود غلبه کنند، ارزش ها را در نظر بگیرند و در مورد یک یا چند گزینه، تصمیم گیری نمایند.
۱- از انتخاب های ساده شروع کنید
اولین و ساده ترین راه برای شروع توسعه مهارت تصمیم گیری در کودکان این است که او را در فعالیت های روزانه شریک کنید.
به عنوان مثال، از کودک بخواهید از بین دو گزینه غذایی، یکی را برای ناهار یا شام خود انتخاب کند. یا از فرزندتان بخواهید برای ساعت تفریح و سرگرمی در خانه، یک فعالیت را گزینش کند. به فرزندتان یادآوری کنید، با اینکه گزینه های زیادی پیش رو دارد، اما فقط باید یک مورد را انتخاب کند؛ در این مسیر، هیچ محدودیت یا دشواری برای او تعیین نکنید. و در نهایت، باید به انتخاب و تصمیم گیری او احترام بگذارید.
۲- تکنیک “حل مسئله” را یاد بدهید
شاید کودکان در سنین پایین تر هنوز مفهوم اصلی “حل مسئله” را درک نکرده باشند، اما اگر والدین، این مهارت را به طور کامل و با بیان ساده، برای فرزند خود توضیح دهند، می تواند قدم مثبت در پرورش مهارت تصمیم گیری باشد.
در این مورد، به کودک توضیح دهید که باید درباره یک مسئله فکر کند، آن را از جوانب مختلف بررسی کند، راه حل ها را ارائه دهد و در نهایت، به یک جمع بندی کلی برسد. والدین باید در موقعیت های مختلف، همراه فرزندشان باشند و مثال هایی را برای او بیان کنند.
۳- مهارت تفکر انتقادی را پرورش دهید
“تفکر انتقادی”، جزء حیاتی از مهارت تصمیم گیری است. با پرورش تفکر نقادانه در کودکان، به آنها کمک می کنیم تا موقعیت های مختلف را از دیدگاه های متفاوت، تجزیه و تحلیل کنند و به یک نتیجه نهایی برسند؛ و مهم تر آنکه یاد می گیرند پیامدهای تصمیمات خود را نیز مسئولانه بپذیرند.
با کودک خود صحبت کنید و او را در گفتگوهای خانوادگی نیز شرکت دهید. موضوع بحث باید با سن کودک، سازگار باشد. از فرزند خود می توانید سوالات تفکر برانگیز بپرسید و او را تشویق کنید تا نظریات و دیدگاه های خود را بازگو کند. مهارت تحلیل داده ها، نقش کلیدی در تفکر انتقادی و توسعه مهارت تصمیم گیری دارد.
۴- هدف گذاری را به کودکان یاد بدهید
تعیین اهداف یکی از آن دسته مهارت های ضروری برای زندگی است که متأسفانه نادیده گرفته می شود! کودکان باید از سنین دبستان یاد بگیرند چطور هدف های کوتاه مدت و بلند مدت برای خود تعیین کنند و راه دستیابی به آنها را نیز کشف نمایند. تمرکز بر مهارت هدف گذاری، در کنار مهارت های خودآگاهی و اعتماد به نفس در کودکان، مقدمه موفقیت آنها را در بزرگسالی فرآهم می سازد.
چند روش عملی خوب برای پرورش مهارت تصمیم گیری در کودکان
- از کودک خود سوالاتی را بپرسید که به تصمیم گیری زیرکانه نیاز داشته باشد؛ مثلاً سوال کنید، “چه چیزی در این بازی رایانه ای باعث شده است آن را انتخاب کنی؟” / “فکر می کنی چطور می توانی بهترین کیف مدرسه را بخری؟”.
- در یک مورد، چند گزینه را به کودک معرفی کنید و منتظر بمانید تا تصمیم گیری کند. این یعنی شما به فرزندتان فرصت کافی را برای تحلیل موقعیت و بررسی همه جانبه آن گزینه ها داده اید. مثلاً او را به فروشگاه لباس ببرید و ۳ یا ۴ پیراهن مناسب به او نشان دهید؛ و از او بخواهید تا یکی را انتخاب کند.
- کودک خود را در یک موقعیت ریز و دقیق قرار دهید تا قدرت تصمیم گیری او توسعه پیدا کند؛ به طور مثال، از او بپرسید “برای کلاس های تابستانی، ترجیح می دهد به کلاس فوتبال برود یا کلاس نقاشی؟”
- بازی های فکری با فرزندتان انجام دهید. این بازی ها به استراتژی نیاز دارند که می تواند مهارت تصمیم گیری را در کودک تقویت کند.
- داستان های ماجراجویی و کاوشگری را برای کودکتان بخوانید و از او بخواهید در موقعیت های مختلف قصه، راه حل هایی را پیشنهاد دهد؛ و در پایان می توانید درباره داستان و شخصیت ها از او سوال کنید.
- وانمود کنید یک موضوع یا مسئله را متوجه نشده اید و در این باره از کودک خود راهنمایی بخواهید. مثلاً می خواهید یک رومیزی بخرید و در مورد رنگ و طرح آن با مشکل مواجه هستید؛ از فرزندتان بخواهید در انتخاب یک مدل شیک به شما کمک کند.
- همراه با کودک خود، نقاشی بکشید. این کار به فرزندتان کمک می کند از بین رنگ ها، انتخاب نماید و بر این تصمیم گیری، پایبند باشد.
نکات تکمیلی برای پرورش تصمیم گیری در کودکان
- یک محیط حمایتی برای فرزندانتان ایجاد کنید.
- به کودک یاد بدهید چطور بر خودش مسلط باشد و استقلال خود را حفظ کند.
- به فرزند خود اجازه بدهید درباره مسائل شخصی، خودش تصمیم بگیرد؛ در حالیکه شما فقط هدایت کننده هستید نه تصمیم گیرنده نهایی!
- به کودک خود بیاموزید چطور درباره موقعیت های مختلفی که در زندگی با آنها روبرو است، دقیق تر فکر کند. این می تواند طرز فکر او را رشد دهد.
- مهارت هوش هیجانی را در کودک خود تقویت کنید. این می تواند بر روی توسعه مهارت تصمیم گیری او نیز تأثیرگذار باشد. به او بیاموزید که در مواقع تصمیم گیری و انتخاب، چطور بر احساسات خود مسلط باشد و پیامدهای ناشی از این انتخاب را پیش بینی نموده و آن ها را بپذیرد.
جمع بندی
توسعه و پرورش مهارت تصمیم گیری در کودکان برای رشد و موفقیت آینده آنها بسیار مهم است. با اجرای استراتژی های اساسی که در این مطلب اشاره کردیم و انجام یک سری راهکارها، والدین به راحتی می توانند این مسیر را به خوبی طی کنند.
این مهارت ضروری زندگی می تواند باعث توسعه سایر مهارت های مورد نیاز کودکان شود که شامل اعتماد به نفس، حل مسئله، عزت نفس، خودکنترل گری، مدیریت احساسات، مسئولیت پذیری، قدرت انتخاب و تحلیل موقعیت ها و ده ها مهارت مهم دیگر هستند.
والدین، همانطور که نسبت به رشد و سلامت جسمانی و عاطفی فرزندان خود اهمیت می دهند، باید درباره توسعه مهارت های نرم و ارتباطی آنها نیز حساسیت داشته باشند. لذا مجموعه مدارس علوی شعبه تبریز، رویکردهای آموزشی و مدیریتی خود را بر همین مبنا قرار داده است؛ بهترین امکانات و مدرسان و مشاوران باتجربه در کنار فرزندان شما هستند تا مسیر تحصیلی را با موفقیت طی کنند. با ثبت نام در مدارس سیمناد، در تمامی مقاطع تحصیلی، از همه امکانات می توانید بهره مند شوید.
