واحد آموزش انتخاب الگو در دوره نوجوانی از اهمیت زیادی برخوردار است. نوجوانان در سنی قرار دارند که بسیار حساس و آسیب پذیر هستند. آنها تصمیمات عجولانه و بسیار احساساتی می‌گیرند و سعی می‌کنند افرادی را الگوی خود قرار دهند که یک قهرمان هستند و کارهای اعجاب انگیز انجام می‌دهند! این مسئله می‌تواند به الگوگیری ناصحیح منجر شود. نوجوانان به الگوهای صحیح برای تقلید نیاز دارند. اولین و بهترین الگوهای زندگی هر نوجوان، پدر و مادر هستند و سپس وارد اجتماع شده، می‌توانند از دوستان، افراد مشهور جامعه یا سایر افراد مورد علاقه شان الگوبرداری کنند. الگوسازی مناسب برای نوجوانان می‌تواند به رشد آنها، هویت یابی و شکل‌گیری شخصیت کمک کند و باعث شود به افرادی شاد و پر انرژی تبدیل شوند. در این مطلب می‌خواهیم به اهمیت انتخاب الگوی مناسب در دوران نوجوانی بپردازیم.
یکی از مهم‌ترین مسئله‌های دوران نوجوانی، انتخاب الگوی مناسب رفتاری و شخصیتی است. انتخاب الگو در دوران نوجوانی از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چرا که بر عادت‌ها، عقاید، باورها، گفتار و رفتار فرد تاثیر زیادی می‌گذارد. این تاثیرگذاری به قدری قوی است که حتی می‌تواند تا آخر عمر، همراه فرد باقی بماند. پدرها و مادرها اولین الگوی نوجوانان هستند. نقش والدین بسیار پررنگ است؛ به این صورت که فرد در سنین کودکی برای انجام بسیاری کارها یا بروز رفتارها، از پدر و مادر خود الگوبرداری می‌کند.
اگر در جامعه مشاهده می‌کنید که برخی نوجوانان، رفتار مهربانانه، صادقانه و انعطاف پذیر نشان می دهند و شاد و پر انرژی به کار و زندگی مشغولند، به این دلیل است که الگوی خوبی داشته اند و ریشه آن را می‌توانید در خانواده و رفتار پدر و مادر پیدا کنید. خانواده می‌تواند منبع بزرگی برای الگوهای مثبت در نوجوانان باشد. خالی از لطف نیست اگر بگوییم ارتباط صمیمانه کودکان و نوجوانان با والدین پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها بسیار مفید است. نوجوانان می‌توانند داستان موفقیت‌ها و شکست‌های آنها را بشنوند و از آنها درس بگیرند
الگوها در زندگی همه افراد نقش مهمی دارند. این مسئله برای نوجوانان نیز بسیار اهمیت دارد، زیرا آنها را هدایت می‌کند تا در مسیر درست و یک تصمیم گیری عاقلانه در زندگی حرکت کنند. از طریق الگوبرداری مناسب است که نوجوانان می‌آموزند چطور مشاهده کنند، فکر کنند، یا با موقعیت‌های دشوار زندگی روبرو شوند و مسائل را حل و فصل نمایند. مهم‌ترین مزایای انتخاب الگو در دوران نوجوانی به شرح زیر می‌باشد:
- تشویق نوجوانان برای دنبال کردن اهداف علایق و آرزوها
- کمک به شکل‌گیری شخصیت، هویت، باورها
- تقویت تصمیم گیری
- گوش دادن به همه نظریات و عقاید، بدون قضاوت کردن
- رسیدن به موفقیت‌های تحصیلی و شغلی
- کمک به ارتقای مهارت‌های اجتماعی
- تقویت روحیه مبارزه‌گری برای حل چالش‌ها و غلبه بر موانع
- کمک به داشتن انگیزه و روحیه برای ادامه کار و زندگی
والدین چگونه می‌توانند الگوی مثبتی برای نوجوان خود باشند؟
برای نوجوانان، الگوهای مثبت می‌توانند نمونه مهمی از شیوه درست رفتار کردن، گفتار صحیح و مثبت و ایجاد انگیزه در دستیابی به اهداف و موفقیت‌ها باشند. والدین می‌توانند خودشان الگوی مناسبی برای نوجوان خود باشند. در قسمت زیر چند راهکار عملی و کاربردی معرفی می‌کنیم که برای والدین مفید است:
- داشتن یک سبک زندگی سالم و متعادل
- احترام گذاشتن والدین به یکدیگر و به فرزندان
- اشتیاق داشتن در زندگی و کار
- تعیین اهداف واضح و روشن، معرفی یک سری ارزش‌ها در زندگی
- نشان دادن توانایی غلبه بر موانع و مشکلات
- نشان دادن اینکه والدین می‌توانند برای فرزندانشان الگوی خوبی باشند
- توانایی غلبه بر احساسات مختلف از جمله عشق و محبت، خشم یا ناراحتی
- آموزش رفتارهای مثبت به نوجوانان
- تقویت حس همدلی در نوجوان برای درک احساسات دیگران
- برگزاری جلسات خانوادگی برای بحث و تبادل نظر در مورد مسائل مختلف
- مشارکت دادن نوجوانان در تصمیم گیری ها
- مسئولیت دادن به نوجوانان و فرصت اشتباه کردن به آنها
- آموزش مهارت حل مسئله به نوجوانان
- صبور بودن و مهربان بودن در هر شرایط
الگوها چطور بر رفتار نوجوانان تاثیر می‌گذارند؟
نوجوانان در سن حساسی قرار دارند و هرگونه الگوبرداری از هر شخصیت یا رفتار می‌تواند در آنها ماندگار شود و به دوران بزرگسالی منتقل گردد. به همین دلیل است که الگوهای مثبت بسیار تاکید شده‌اند و الگوهای منفی خطرآفرین هستند. یک الگوی صحیح می‌تواند در شکل‌گیری شخصیت، هویت، عقاید و باورهای نوجوان تاثیر بسزایی داشته باشد. انتخاب الگو در دوران نوجوانی یک مرحله حساس است. همانطور که در قسمت قبل هم اشاره کردیم، والدین در این مسیر نقش پررنگی ایفا می‌کنند.
انتخاب الگو بر رفتار نوجوانان و شخصیت آنها تاثیر دارد. از آنجایی که سن نوجوانی، احساساتی از جمله هیجان، زیبایی، ماجراجویی و شگفتی‌ها را دنبال می‌کند، دور از انتظار نیست که این گروه سنی نسبت به سلبریتی‌ها، قهرمانان ورزشی و افراد مشهور در فضای مجازی بسیار علاقمند باشند و بخواهند از آنها الگوبرداری کنند. اما به نظر شما آیا همه این موارد اثرات مثبت دارد؟ قطعاً خیر.
الگوهای نامناسب، شخصیت نوجوان را به چالش می‌کشد؛ عزت نفس و اعتماد به نفس او را کاهش می‌دهد و باعث بروز رفتارهای ناهنجار خواهد شد. در مقابل، انتخاب الگو در دوران نوجوانی از میان گزینه‌های مثبت باعث خواهد شد نوجوان دارای انگیزه و امیدوار باشد، تلاش زیادی در راستای توسعه توانایی‌ها و مهارت‌های خود کند، به دنبال اهداف و موفقیت‌ها باشد و مهارت‌های اجتماعی خود را گسترش دهد.
الگوهای سازنده، جای درستی در زندگی نوجوانان باز می‌کنند و به آنها کمک خواهند کرد تا قدرت تفکر، تمرکز و اراده خود را تقویت نمایند. همه این‌ها منجر به تصمیم‌گیری بهتر در زندگی خواهد شد و در نتیجه، تا پایان عمر همراه فرد خواهد بود.
جمع‌بندی
دوران نوجوانی، سنین حساسی است که باعث می‌شود این گروه سنی بسیار تاثیرپذیر باشند. معرفی الگوهای مناسب به نوجوانان، تاثیر مثبتی در طرز فکر آنها خواهد داشت. به علاوه می‌تواند شکل‌گیری هویت و شخصیت نوجوان را در مسیر صحیح هدایت کند. الگوبرداری نامناسب از گزینه‌های منفی و پرخطر، بدون شک، مشکلات رفتاری و آسیب‌های روانی زیادی به همراه خواهد داشت. والدین، بهترین افرادی هستند که می‌توانند الگوهای مناسب را برای فرزندانشان معرفی نمایند و پیش از همه، خودشان باید الگوی خوبی باشند.
