واحد آموزش ابراز علاقه کودکان ابتدایی به درس خواندن یک مسئله پرچالش است، آن هم در زندگی مدرن امروزی که همه چیز، با شتاب باورنکردنی در حال تغییر است! همین تحولات باعث شده که میزان مشارکت تحصیلی دانش آموزان در هر زمینه کاهش پیدا کند. این موضوع موجب گشته که هم والدین و هم معلمان به دنبال پیدا کردن راهکارهایی باشند تا بتوانند دانش آموزان دبستانی را به درس خواندن علاقمند کنند. عوامل زیادی در این مسیر وجود دارد که هر کدام نقش خود را کم یا زیاد ایفا میکنند. راهکارهای متنوعی وجود دارد که میتوان با استفاده از آنها کودکان را به درس خواندن تشویق کرد و انگیزه لازم را برای مشارکت در کلاس درس در آنها به وجود آورد. از آنجایی که درس خواندن و عملکرد تحصیلی در مدرسه، تاثیر مستقیم بر موفقیتهای دانشآموزان در آینده دارد، لذا علاقمند کردن کودکان ابتدایی به دروس مدرسه، اهمیت دوچندان پیدا میکند. در این مطلب میخواهیم درباره همین موضوع صحبت کنیم.
دنیا در حال تغییر است و سیستم آموزش و پرورش نیز از این تحولات مستثنا نخواهد بود! کما اینکه شاهد هستیم در چند سال اخیر، عملکرد تحصیلی دانشآموزان، روشهای تدریس، ارزشیابی و آزمونها و همچنین مدیریت مدرسه، تغییرات و نوسانات زیادی داشته است. عوامل مختلفی بر این فضا حاکم هستند که هر کدام تاثیرات مثبت یا منفی خود را نشان میدهند. گاهی ناکارآمد بودن استراتژیهای آموزشی باعث ایجاد یک سری اختلالات در عملکرد معلمان و دانش آموزان میشود. در کلام کلی، وضعیت بسیار متغیر در مدارس موجب میشود که انگیزه همه دانش آموزان برای درس خواندن تحت تاثیر قرار بگیرد.
با این مقدمه میخواهیم وارد یکی از مهمترین مباحث درسی و آموزشی شویم که آن را میتوانیم با عنوان علاقه مند کردن دانش آموزان ابتدایی به درس خواندن عنوان کنیم.
والدین کودکان دبستانی گاهی ممکن است متوجه شوند که فرزندشان علاقه چندانی به درس خواندن انجام تکالیف و مشارکت در امور کلاس شان نمیدهد و بسیار بیانگیزه است! در این شرایط، ارتباط نزدیک خانه و مدرسه میتواند علت مشکل را شناسایی نموده و به پیدا کردن راه حلهای مناسب کمک کند. علاقه نداشتن برای درس خواندن باعث میشود دانش آموزان ابتدایی، آمادگی لازم برای ورود به مقاطع بالاتر را کسب نکنند و بنابراین عملکرد تحصیلی آنها به شدت کاهش پیدا میکند.
والدین و معلمان، هر دو، مسئولیت برانگیختن کنجکاوی کودکان در آموختن و یادگیری را بر عهده دارند. وقتی معلمان سعی کنند کلاس درس را به یک محیط تعاملی و دوست داشتنی تبدیل نمایند، بهترین اقدام را در جهت ایجاد انگیزه در کودکان ابتدایی انجام خواهند داد. تشویق دانش آموزان به فعال بودن در کلاس میتواند تفکر انتقادی را در آنها تقویت کند، در نتیجه، یادگیری را به امری پرشور تبدیل مینماید و این مسیر، مستلزم مشارکت همه جانبه است.
کودکان دبستانی که انگیزه و علاقه زیادی برای درس خواندن دارند، آماده هستند تا با چالشها مواجه شوند، بنابراین بهتر است معلمان ایدههایی را برای تدریس به کار گیرند که یادگیری را برای دانش آموزان، لذت بخش و جذابتر میسازد. بهترین روش تدریس در کلاس این است که از توانایی تک تک دانش آموزان برای ارائه مطالب استفاده شود؛ این میتواند شامل کنفرانس کلاسی، بازی و آزمایشهای علمی یا فعالیتهای گروهی باشد؛ انتخاب هر روش تدریس با صلاحدید معلم خواهد بود.
دلایل زیادی وجود دارد که علت علاقه نداشتن به درس خواندن در کودکان ابتدایی را توجیه میکند. درک این علتها میتواند برای والدین و معلمان کمک کننده باشد تا بتوانند مشکل را برطرف کنند.
۱- عدم ارتباط با مفاهیم درسی
برخی دانش آموزان دبستانی عقیده دارند که مفاهیم درسی به اندازه کافی جذاب نیستند و آنها را به یادگیری و کنجکاوی شویق نمیکنند؛ عدهای هم به دلیل آنکه نمیتوانند با مفاهیم کتاب درسی ارتباط برقرار کنند و آن را با دنیای واقعی تطابق دهند، نسبت به درس خواندن، بیعلاقه و بیانگیزه هستند. این موارد، بیشتر در دروسی مشاهده میشود که دانش آموزان باید مفاهیم انتزاعی را درک کنند؛ از جمله ریاضیات، مطالعات اجتماعی، الگوها، توالیها و هندسه.
۲- برنامههای سخت و طاقت فرسا
دلیل دیگری که ثابت میکند چرا کودکان ابتدایی، کمتر به درس خواندن علاقه نشان میدهند، وجود برنامههای درسی سخت و طاقت فرسا است. گاهی قوانین سختگیرانه در مدارس برای ساعات تدریس و استراحت تنظیم میشوند که میتوانند باعث خسته شدن و کسل بودن دانش آموزان شوند. اگر آموزشهای کلاس درس فقط از روشهای سنتی ارائه شوند، برنامههای درسی فشرده باشند، آزمونها و ارزشیابیها برنامه مشخصی نداشته باشند، یا هرگونه بار تکلیفی و درسی بیش از حد بر عهده دانش آموزان گذاشته شود، چیزی طول نمیکشد که آنها احساس سردرگمی میکنند، و به جای اینکه از آموزش و یاد گرفتن لذت ببرند، خیلی زود خسته میشوند و علاقه خود را از دست خواهند داد.
۳- وجود عوامل حواس پرتی ناشی از فناوریهای دیجیتال
به نظر ما بزرگترین و اصلیترین دلیل کاهش انگیزه و علاقه به درس خواندن در کودکان ابتدایی، وجود بیش از حد فناوریهای دیجیتال و دستگاههای هوشمند در اطراف آنها است. دانش آموزان دبستانی نسل امروز، دنیایی از سرگرمیها و بازیهای دیجیتال را در رسانههای اجتماعی، وب سایتها و پلتفرمهای آنلاین در اطراف خود دارند، که همگی با جلوههای بصری پر زرق و برق و فریبنده ارائه میشوند؛ در این چنین شرایطی بدیهی است که سرگرمیها به قدری جذاب است که میتواند دنیایی پر ماجرا را به کودکان معرفی کند؛ همین عامل به تدریج بر روی میل به یادگیری دانش آموزان تاثیر منفی میگذارد. اگرچه فناوریهای دیجیتال در اکثر موارد خسته کننده و بیفایده هستند، اما کودکان به دلیل تنوع پذیری و روحیه کاوشگری بالا، خیلی زود و سریع نسبت به این محیط جذب میشوند.
۴- وجود قوانین سختگیرانه در تدریس
بدترین چیز در کلاس درس که میتواند میل و علاقه کودکان ابتدایی به درس خواندن و یادگیری را از بین ببرد، وجود قوانین سختگیرانه، روشهای تدریس سنتی و کسل کننده است. همه دانش آموزان از سبکهای یادگیری یکسانی پیروی نمیکنند، پس اینکه معلمان فقط از طریق روش سخنرانی (معلم محور) برای تدریس استفاده کنند، تاثیر چندان رضایت بخشی بر عملکرد دانش آموزان نخواهد داشت. بیمیلی و احساس خستگی در کلاس درس به تدریج، منجر به از دست رفتن علاقه به درس خواندن در کودکان ابتدایی میشود، نارضایتی ایجاد میکند و گاهی ممکن است آنها احساس کنند که در حال طرد شدن هستند.
۵- ترس از شکست
اضطرابها و استرسهای ناشی از تاکید بیش از حد والدین بر پیشرفت تحصیلی و کسب نمرات خوب، اثرات به شدت منفی بر روحیه دانش آموزان دارد. بنابراین ترس از شکست خوردن یا افت تحصیلی، خود به عنوان یک عامل مخرب و از بین برنده انگیزه درس خواندن عمل میکند. در صورتی که دانش آموزان، مهارت خود کنترلگری و مدیریت احساسات را به خوبی در خود پرورش نداده باشند، به شدت آسیب پذیر خواهند بود. این عوامل، میل و علاقه آنها به یادگیری را به تدریج از بین میبرند.
راهکارهای ایجاد علاقه به درس خواندن در کودکان ابتدایی
چگونه میتوانیم دانش آموزان ابتدایی را به درس خواندن علاقمند سازیم؟ آیا فعالیتها یا راهکارهایی وجود دارد که انگیزه و اشتیاق را در کودکان دبستانی به وجود بیاورد و آنها خودشان به سراغ کتابهای درسی بروند، تکالیفشان را انجام دهند یا حتی کتابهای غیر درسی با موضوعات جذاب را مطالعه کنند؟
با ما همراه باشید تا چند راهکار خوب را در این مورد با یکدیگر بررسی کنیم:
۱- استفاده از روشهای جذاب در تدریس و آموزش
خستگی و بی حوصلگی دانش آموزان در کلاس درس را میتوان به آسانی با تغییر روش تدریس از سبک سنتی به شیوه مدرن و فناور محور از بین برد. معلمان میتوانند با ابزارهای کمک آموزشی، رسانههای بصری با محتوای جذاب و آموزنده، فعالیتهای علمی و آزمایشهای سرگرم کننده، بحثهای گروهی و تدریس دانش آموز محور، فرایند یاددهی- یادگیری را به امری لذت بخش تبدیل سازند. کلاس درس به این شیوه میتواند میل و علاقه به یادگیری را در دانش آموزان دوچندان سازد.
۲- داشتن برنامهریزی درسی منظم
هیچ چیز بهتر از یک برنامهریزی درسی منظم که ترکیبی از ساعات درس خواندن و تفریحات و استراحت است و میتواند روحیه دانش آموزان را تقویت کند. برای هر برنامهریزی باید دروس سخت و آسان بر اساس توانایی دانش آموز در نظر گرفته شود. کمک گرفتن از معلمان یا مشاوران برنامهریزی تحصیلی در این امر میتواند به والدین کمک کند. وقتی همه چیز طبق یک برنامه منظم و ساده، بدون قوانین سختگیرانه تنظیم شود، نه تنها خستگی را از دانش آموزان دور میکند، بلکه باعث ایجاد علاقه بیشتر به درس خواندن و انجام تکالیف در آنها میشود.
۳- استفاده از ابزار تشویق و پاداش
محیط کلاس درس نباید خسته کننده باشد یا اینکه دانش آموزان احساس کنند اگر در تدریس مشارکت نشان دهند، با سرزنش، قضاوت یا تمسخر روبرو خواهند شد! این وظیفه معلمان است که حُسن اعتماد و آرامش را در دانش آموزان به وجود بیاورند. کودکانی که در کلاس درس احساس کنند مورد توجه و قدردانی قرار میگیرند، بیشتر در امور تدریس مشارکت میکنند و از تمام تلاش خود برای موفقیتهای تحصیلی استفاده خواهند کرد. پاداش دادن به دانش آموزانی که پیشرفتهایی داشتهاند و قدردانی از کوچکترین تلاش در کلاس، یک عامل مثبت در ایجاد انگیزه محسوب میشود.
۴- اجرای تدریس دانش آموز محور
تدریس دانش آموز محور یکی از بهترین روشهای آموزش دروس در کلاس درس است که در چند سال اخیر بسیار مورد استفاده قرار میگیرد. معلمان میتوانند موضوعاتی را به دانش آموزان بسپارند تا آنها خودشان با استفاده از منابع مختلف تحقیق کنند و مطالب را به کلاس بیاورند و برای همکلاسیهای خود ارائه دهند؛ به این ترتیب، کلاس درس از حالت خسته کننده خارج خواهد شد و هر دانش آموز به تناسب تواناییهای خود میتواند مشارکت داشته باشد. فعالیتهای گروهی و استفاده از ابزارهای فناوری، ویدیوهای علمی- آموزشی، اپلیکیشنها و غیره، همگی دانش آموزان را به یادگیری مطالعه و درس خواندن بیشتر، علاقمند میکنند.
نکات تکمیلی در علاقمند کردن کودکان ابتدایی به درس خواندن
- مهارت تفکر انتقادی، خود کنترلگری و برنامهریزی درسی را به بچهها یاد بدهید.
- به کودکان یاد بدهید اهداف کوتاه مدت برای انجام تکالیف روزانه، و اهداف بلند مدت جهت موفقیت تحصیلی و درسی را یادداشت کنند. این کار به آنها میآموزد چطور برای رسیدن به هر هدف، دقیق تر درس بخوانند.
- برنامهریزی برای درس خواندن را به کودکان یاد بدهید و از آنها بخواهید برنامه منظم برای خودشان بنویسند. برنامه باید شامل ساعات درس خواندن، انجام کارهای فوق برنامه و استراحت باشد.
- مهارتهای تاب آوری در کودکان، تلاش مستمر، پرسشگری و حل مسئله را به دانش آموزان ابتدایی بیاموزید و آن را به طور مداوم تقویت کنید.
- درباره موقعیتهای شکست و موفقیت با فرزندتان صحبت کنید.
استانداردهای روش درست درس خواندن را به کودکان یاد بدهید
- هر دانش آموز را بر اساس تواناییها و استعدادهای خودش، مدیریت و قضاوت کنید.
- والدین باید برای ایجاد علاقه به درس خواندن در کودکان ابتدایی، با معلمان و اولیای مدرسه هماهنگ باشند و همکاری کنند.
- پیشرفت تحصیلی دانش آموزان نیاز به صبر و بردباری دارد، پس والدین باید همیشه نقش حمایت کننده نشان دهند.
- والدین و معلمان باید به دانش آموزان آزادی عمل بدهند، بنابراین کودکان، خودشان تصمیم گیری میکنند و میدانند که در هر موقعیت باید روی چه چیزهایی تمرکز داشته باشند.
- ابزار تشویق و پاداش، نقش مثبتی در ایجاد انگیزه و علاقه به درس خواندن در دانش آموزان ایفا میکند.
- فرصت مناسب را برای دانش آموزان ایجاد کنید تا مستقل عمل کنند.
جمعبندی
با وجود اینکه میزان علاقه به درس خواندن و یادگیری در کودکان ابتدایی در جامعه امروزی بسیار کاهش پیدا کرده است، اما والدین و معلمان با همکاری یکدیگر میتوانند بستری را برای حل این مشکل فراهم کنند. به کارگیری استراتژیهای تدریس فناور محور، استفاده از ابزارهای جذاب آموزشی، فعالیتهای گروهی در تدریس، عدم قوانین سختگیرانه در تدریس یا آزمونها میتوانند خستگی را از دانش آموزان دور سازند و آنها را به یادگیری مفاهیم علاقمند نمایند. بنابراین میبینید که پیشرفت تحصیلی دانش آموزان آنقدرها هم که چالش برانگیز به نظر میرسد، چندان سخت و دشوار نیست!
مدیریت معلمان و مشاوران مدارس علوی تبریز در تمام مقاطع تحصیلی، همراه دانش آموزان عزیز هستند تا بهترین عملکرد تحصیلی را در طول سال داشته باشند و از لحظات درس خواندن خود لذت را ببرند بتوانند و مهارتهای ضروری زندگی را بیاموزند. مجموعه مدارس سیمناد، امکانات و خدمات گستردهای را برای رشد شخصیتی و موفقیتهای تحصیلی فرزندان شما فراهم نموده است. جهت کسب اطلاعات بیشتر میتوانید با این مدارس تماس بگیرید.
