واحد آموزش اینترنت به قدری سریع وارد زندگی ما شده است که روزانه با جریان عظیم اطلاعات، آن هم به طور آزادانه روبرو هستیم و گاهی هیچ منبعی وجود ندارد که مانع از دسترسی نوجوانان به اطلاعات مختلف شود! استفاده از اینترنت دارای یک سری مزایا و معایب برای نوجوانان است. با مدیریت صحیح دسترسی به اطلاعات و وب سایت‌ها و آموزش دادن به نوجوانان، این گروه سنی آسیب پذیر می‌توانند از مزایای اینترنت و فضای مجازی بهره‌مند شوند، بدون آنکه سلامتی‌شان به خطر بیفتد. در این مطلب می‌خواهیم درباره ظهور اینترنت در زندگی نوجوانان و تاثیراتی که بر آنها دارد صحبت کنیم.
به زمین بازی دیجیتال خوش آمدید! اینترنت، دنیای پر زرق و برق و بی‌انتهایی را مقابل کودکان و نوجوانان قرار می‌دهد و حجم انبوهی از اطلاعات مفید و مضر را به آنها ارائه می‌کند. هر طرف که رو بچرخانید، فرصت‌های بی‌پایانی برای استفاده از اینترنت وجود دارد. نوجوانان با داشتن روحیه‌ای ماجراجویانه سعی می‌کنند وب سایت‌های مختلف را بررسی نموده و اطلاعات مورد نیازشان را جمع آوری کنند. این تاثیرات به قدری افزایش پیدا کرده که حتی کودکان دبستانی نیز می‌توانند از اینترنت استفاده کنند.
با تغییرات روند آموزشی و وارد شدن به فضای مجازی برای برگزاری کلاس‌های درس، استفاده از اینترنت برای نوجوانان، امری اجتناب ناپذیر شده است. شرکت در کلاس‌های آنلاین به منزله اتصال به خط اینترنت است، بنابراین نمی‌توان تضمین کرد که نوجوانان درباره سایر وب سایت‌ها کنجکاوی نکنند. این مسائل بسیار مهم هستند و زمانی که کنترل نشوند، یک چالش بزرگ برای خانواده‌ها و جامعه خواهد بود.
در عصر دیجیتالی امروز، اینترنت نقش مهمی در شکل دادن به شخصیت و زندگی نوجوانان دارد. وب سایت‌های زیادی که محتوا محور هستند، اطلاعات مفیدی را در همه موضوعات برای ارتقای دانش نوجوانان منتشر می‌کنند. این‌ها فرصت‌های خوبی برای یادگیری هستند؛ اما به نظر شما آیا همین وب سایت‌ها می‌تواند نقطه ضعف داشته باشد؟ یا اینکه تاثیرات منفی بر نوجوانان بگذارد؟؟ این مسئله‌ای است که در قسمت زیر به آن خواهیم پرداخت.
در حالی که اینترنت می‌تواند به نوجوانان کمک کند تا اطلاعات زیادی به دست آورند و مهارت‌های جدید بیاموزند، اما دسترسی کنترل نشده به بستر مجازی می‌تواند خیلی بیشتر از آنکه فایده داشته باشد، مضر باشد. حتی نوجوانان هم نیاز به کنترل دسترسی به اطلاعات در اینترنت دارند.
گاهی والدین تصور می‌کنند یک بازی دیجیتالی آنلاین فقط برای سرگرمی است، در صورتی که ممکن است اهدافی غیر از این در پشت ارائه این نوع بازی‌ها در فضای اینترنت وجود داشته باشد، که نتیجه‌ای جز ضرر رساندن به سلامت روانی آنها در پی نخواهد داشت!
والدین می‌توانند با کنترل دسترسی نوجوانان خود به وب سایت‌های سرگرمی، بازی و منابع آموزشی، از بسیاری آسیب‌های ناشی از اینترنت بر سلامت روانی نوجوان جلوگیری کنند. آینده در دستان نوجوانان است که بر پایه فضای مجازی، شبکه اینترنت، هوش مصنوعی و بستر دیجیتال ساخته می‌شود؛ بنابراین نمی‌توان آن را از زندگی مدرن آینده جدا کرد. بهترین کار این است که یک الگوسازی مثبت و مناسب برای نوجوانان ایجاد کنیم تا با مزایا و معایب اینترنت آشنا شوند و به درستی از آن استفاده کنند.
اثرات منفی اینترنت بر نوجوانان چیست؟
استفاده نادرست و بیش از حد از اینترنت معایب زیادی دارد و تاثیر منفی بر سلامت اجتماعی، روانی و عاطفی کودکان و نوجوانان می‌گذارد. درست است که اینترنت مرکز کسب اطلاعات متعدد است اما چالش‌هایی را ایجاد می‌کند.
یکی از تاثیرات منفی اینترنت بر نوجوانان، کاهش عزت نفس و اعتماد به نفس آنها و احساس نارضایتی از ظاهر و فرم بدنی خود است. وقتی نوجوانان در فضای اینترنت جستجو می‌کنند، با تصاویر مختلف از افراد جهان مواجه می‌شوند که هر کدام به نوعی دارای یک پوشش و شکل ظاهری هستند. آنهایی که در حوزه مد و لباس فعالیت می‌کنند، تصاویر پر زرق و برق را منتشر می‌نمایند و وقتی نوجوان این منابع را مشاهده می‌کند، ناخودآگاه در جایگاه مقایسه قرار می‌گیرد!
زمانی که نوجوان، شرایط کنونی خود را با مدل‌های موجود در اینترنت مقایسه می‌کند، عزت نفس خود را به تدریج از دست می‌دهد و تصور می‌کند که هویت و شخصیت او مبهم است! مقایسه‌های منفی به تدریج موجب استرس و اضطراب می‌شود و می‌تواند تاثیر مخرب بر سلامت روان نوجوانان بگذارد.
افزایش احساس نارضایتی و بی‌کفایتی ناشی از استفاده بیش از حد از اینترنت و تاثیرپذیری منفی از آن، بزرگترین عاملی است که اعتماد به نفس نوجوانان را کاهش می‌دهد. سایر اثرات منفی شامل مشکلات اضطراب، افسردگی، گوشه‌گیری، روابط نامناسب اجتماعی و اختلالات خوردن می‌باشد.
یکی دیگر از مهمترین تاثیرات منفی استفاده از اینترنت بر نوجوانان، آزارها و اذیت‌های اینترنتی و حملات سایبری و هک شدن اطلاعات شخصی است. قربانیان نوجوان که در فضای اینترنت مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند، طیف مختلفی از احساسات منفی از جمله ترس و خجالت، تنهایی و عدم احساس امنیت را تجربه می‌کنند. این‌ها عواملی هستند که مانع توسعه مهارت‌های اجتماعی سالم برای نوجوانان می‌شوند. به تدریج نوجوانان به فردی کناره‌گیر و گوشه‌گیر تبدیل خواهند شد که بر عملکرد تحصیلی آنها و البته سلامت روانی و عاطفی تاثیر منفی خواهد گذاشت.
چرا باید استفاده از اینترنت در نوجوانان را کنترل کنیم؟
در کنار تمام موارد فوق که درباره تاثیرات منفی استفاده از اینترنت در بین نوجوانان اهمیت دارند، دلایل دیگری نیز مطرح می‌شود که نشان می‌دهد چرا خانواده‌ها باید بر سطح دسترسی نوجوانان خود به اینترنت نظارت داشته باشند. این موارد را به صورت فهرست گونه معرفی می‌کنیم تا بررسی آنها برایتان راحت‌تر باشد:
- فضای اینترنت مملو از اطلاعات کنترل نشده و گاهی آمیخته با دروغ‌ها و شایعات است که می‌تواند بر ذهن نوجوان اثر منفی بگذارد.
- برخی از وب سایت‌ها با اهداف کلاهبرداری راه اندازی می‌شوند، در صورتی که نوجوان تصور می‌کند این وب سایت بسیار برای او مفید است.
- بسیاری از وب سایت‌ها حاوی اطلاعات غیر متعارف و آسیب زننده هستند که محتواهایی را بر خلاف هنجارهای اجتماعی منتشر می‌کنند؛به طور مثال وب سایت‌هایی که به فرقه‌های مذهبی مخرب، خشونت و تجاوز، نژادپرستی، انجمن‌های مخفی برای خودکشی نوجوانان، بازی‌های سرگرم کننده جنسی و رفتارهای پرخطر می‌پردازند بسیار مضر هستند و از نظر همه کشورها جزو وب سایت‌های ممنوع محسوب می‌شوند.
- در برخی از وب سایت‌ها ممکن است کلیپ‌های ویدیویی منتشر شود که به ظاهر، یک رفتار ماجراجویانه پرهیجان را نشان می‌دهد که به سادگی قابل انجام است! و نوجوان تصور می‌کند که می‌تواند درست مشابه آن کارها را انجام دهد! اما واقعیت اینویدیوها چیز دیگریست؛ بدون شک پای جلوه‌های ویژه و بدلکاری در میان است و نوجوانان گاهی از آن بی اطلاع هستند!
نقش والدین برای الگوسازی درست استفاده از اینترنت در بین نوجوانان
نقش والدین در جلوگیری از اثرات منفی استفاده از اینترنت در نوجوانان بسیار پررنگ است. اگر پدرها و مادرها در این امر کوتاهی کنند، چیزی طول نمی‌کشد که می‌بینند فرزندشان نسبت به اینترنت اعتیاد پیدا کرده است، و دیگر نمی‌توانند او را کنترل کنند!!
برای کاهش اثرات منفی و مخرب اینترنت بر نوجوانان، والدین می‌توانند ابتدا یک الگوی مناسب برای فرزند خود باشند. ارتباط صمیمانه بین والدین و نوجوانان این فرصت را فراهم می‌کند که نوجوان با پدر و مادر خود، بدون ترس و نگرانی صحبت کند. این یک فضای دوستانه است و از بسیاری آسیب‌های اجتماعی جلوگیری خواهد کرد.
والدین می‌توانند وب سایت‌های مفید و شبکه‌های اجتماعی ایمن را به نوجوانان خود معرفی کنند. ایده خوبیست اگر پدرها و مادرها وقت کافی بگذارند و مدتی را همراه با نوجوان خود در اینترنت جستجو کنند. آموزش روش درست استفاده از وب سایت‌ها کار سختی نیست و والدین خودشان می‌توانند نکات مهم را به نوجوانانشان آموزش دهند.
جمع‌بندی
فضای اینترنت بسیار مهیج پر زرق و برق و بی‌انتها است. هر اطلاعاتی که فکرش را بکنید در اینترنت ارائه می‌شود، بنابراین اهمیت زیادی دارد که نوجوانان بدانند کدام وب سایت‌ها برایشان مفید است و نباید از کدام وب سایت‌ها بازدید کنند. این موارد درباره شبکه‌های اجتماعی هم وجود دارد. والدین با الگوسازی درست و آموزش‌های اصولی می‌توانند به نوجوان خود یاد بدهند که چطور از اینترنت استفاده کنند و از مزایای آن بهره‌مند شوند.
