واحد آموزش نظم یکی از مهم ترین ویژگی های رفتاری است که هر فردی باید واجد آن باشد تا بتواند در امور زندگی و شغل خود موفق تر عمل کند. اهمیت آموزش نظم و انضباط به کودکان دبستانی بسیار شناخته شده است، زیرا می تواند زمینه ساز بسیاری دیگر از مهارت های فردی مهم در آنها باشد. منظم بودن می تواند کودکان دبستانی را آماده تر کند تا بتوانند خودشان بسیاری از وظایف مدرسه و تکالیف را بر عهده بگیرند و در کلام کلی، مسئولیت پذیر بار بیایند. کودکان منظم، مهارت تصمیم گیری بهتری دارد و به وظایف خود، بهتر و دقیق تر عمل می کنند. تأکید شده که والدین، آموزش نظم به کودکان را از همان دوران پیش از دبستان یا حداقل از دوران دبستان به فرزندان خود ارائه دهند. در این مقاله، نگاهی جامع تری نسبت به اهمیت آموزش نظم به کودکان دبستانی خواهیم داشت.
آموزش نظم و انضباط به کودکان دبستانی اهمیت زیادی دارد و پیش زمینه ای برای رشد شخصیتی و پرورش بسیاری از مهارت های فردی ضروری در آنها محسوب می شود. اگر والدین بتوانند آموزش های اولیه نظم را در دوران خردسالی به فرزندان شان ارائه دهند، تأثیرات بسیاری عمیق تری بر فرزندپروری خواهد داشت. با این حال، آموزش نظم و انضباط به کودکان، قدری چالش برانگیز است و به صبر و حوصله زیادی نیاز دارد.
تکنیک ها و روش های بسیاری وجود دارد که می تواند با کمک گرفتن از آنها، نظم را به کودکان دوره ابتدایی آموزش داد؛ چه آنهایی که توانایی یادگیری ضعیف تری دارند و چه کودکان باهوش و تیز هوش؛ برای هر فرد، با هر سطح درک و ذهن، راهکاریی وجود دارد.
کارشناسان تربیتی و روانشناسان کودک عقیده دارند که خودانضباطی در کودکان، یک ویژگی اکتسابی است اما در این موارد گاهی برخی استثنا هم وجود دارد؛ ممکن است به واسطه ویژگی های ژنتیکی، برخی از کودکان به طور ذاتی، منظم بودن را از والدین خود به ارث برده باشند؛ که در این صورت، روال آموزش نظم به این دسته از بچه ها خیلی ساده تر انجام می گیرد.
در ادامه، به تعدادی از تکنیک های مؤثر آموزش نظم به کودکان دبستانی اشاره ای داریم؛ والدین می توانند از این راهبردها برای تربیت و پرورش فرزند خردسال خود بهره ببرند.
۱- یک روتین منظم مشخص کنید
اولین تکنیک و البته ساده ترین روش برای آموزش نظم و انضباط به کودکان دبستانی این است که والدین، یک روتین یا روال ثابت و معین را تنظیم کنند و آن را برای فرزند خود توضیح دهند. والدین باید هم خودشان به این روتین روزانه متعهد و پایبند باشند و هم فرزندان خود را به این امر تشویق نمایند. پیروی از یک برنامه منظم باعث می شود کودکان، بهتر تمرکز کنند، توالی از دستورالعمل ها را دنبال نمایند و به روال منظمی عادت کنند. به این ترتیب، سختی های روزانه کمتر خواهد شد و انجام وظایف برایشان آسان تر می شود.
۲- به کودکان، حق انتخاب بدهید
همه کودکان برای انجام کارها یا هر انتخابی در زندگی خود، حق انتخاب دارند، بنابراین یکی از روش های آموزش نظم به کودکان، دادن حق انتخاب به آنها است. وقتی اینچنین باشد، ذهن آنها به تدریج یاد می گیرد که باید به جزئیات زیادی دقت کند و تصمیم گیری های مختلفی داشته باشد. وقتی والدین، دامنه انتخاب و آزادی عمل را برای فرزندان خود ایجاد می کنند، آنها بهتر می توانند مسئولیت پذیر باشند و از عهده کارهایی که به آن علاقه دارند، بربیایند. همچنین این دسته از کودکان قادر هستند موقعیت هایی را که منجر به موفقیت هایی می شوند، خیلی سریع تر انتخاب کنند.
۳- برای نقض قوانین یا رفتار نامناسب، تنبیه مثبت در نظر بگیرید
اجازه دهید همین ابتدای این بحث، یادآور شویم که منظور ما از تنبیه، هرگز کتک زدن یا پرخاشگری یا اقدامات فیزیکی آسیب زننده نیست؛ بلکه مقصود ما، تنبیه مثبت است و این روش در هر برنامه تربیتی وجود دارد.
یکی از تکنیک های آموزش نظم به کودکان دبستانی این است که برای عدم رعایت قوانین یا بروز رفتار نامناسب، خارج از برنامه هایی که تعیین شده است، تنبیه مثبتی برای آنها در نظر بگیرید. مثلاً به فرزندتان بگویید در صورتیکه این روتین را دنبال نکند یا در فلان موقعیت، رفتار پرخاشگرانه نشان دهد، او را از یک علاقه مندی محروم می کنید و … .
تنبیه مثبت برای کودکان می تواند به آنها یاد بدهد تا از اشتباهاتشان درس بگیرند و سعی کنند آن را جبران کنند.
۴- آموزش مهارت خودکنترل گری به کودکان از طریق “زمان تنهایی”
یکی از مهارت هایی که به کودکان کمک می کند تا نظم و انضباط را بهتر یاد بگیرند، مهارت خودکنترل گری است. برای اجرای این تکنیک، والدین باید به کودکشان اجازه دهید تا زمانی را در تنهایی سپری کنند و در آن مدت، بر روی برنامه های مرتبط با نظم، تمرکز داشته باشند. گفتگوی والدین با کودکان پس از این مدت تنهایی می تواند بسیار اثربخش تر باشد و موارد منظم بودن را بهتر به آنها گوشزد کند.
۵- محدودیت زمانی تعیین کنید
وقتی صحبت از آموزش نظم به کودکان دبستانی به میان می آید، یکی از تکنیک های مؤثر می تواند تعیین محدوده زمانی برای به انجام رساندن امور و کارها یا مسئولیت ها باشد. اگر جزو آن دسته از والدینی هستید که وظیفه ای را بر عهده فرزندش می گذارد و به او اجازه می دهد هر موقع که دلش خواست آن را انجام دهد، باید به شما بگوییم که هرگز نمی توانید مفهوم نظم و انضباط را به فرزندتان بیاموزید! و چه بسا او فردی متزلزل و ناتوان در مدیریت زمان، تربیت خواهد شد!
پس چاره کار چیست؟… در این موارد سعی کنید وقتی مسئولیت یا وظیفه ای را به کودک خود می سپارید، زمان معینی نیز برای به انجام رساندن آن نیز تعیین کنید؛ اگر محدودیتی نداشته باشید، کودک شما هرگز نمی تواند زمان خود را مدیریت کند و از عهده مسئولیت ها بر نمی آید. به این روش، مهارت مدیریت زمان در کودکان تقویت می شود و آنها بهتر یاد می گیرند تا از دستورالعمل ها پیروی نموده و محدودیت ها را رعایت کنند.
۶- گام به گام و مرحله ای، نظم را آموزش دهید
والدین دقت داشته باشند که آموزش های نظم به کودکان باید بر اساس شرایط سنی و توانایی های آنها ارائه شود و هرگز نباید اثری از اجبار یا سختگیری وجود داشته باشد. به همین دلیل، آموزش گام به گام و مرحله ای می تواند یادگیری را برای کودکان دبستانی، خوشایندتر سازد.
به طور مثال وقتی سعی دارید نظم روتین صبحگاهی را به کودکتان یاد بدهید، می توانید تصاویری از یک توالی که شامل بیدار شدن از خواب، مرتب کردن تخت، مسواک زدن و شستن دست و صورت است را برای او به دیوار اتاقش نصب کنید تا از آن قوانین پیروی کند. هرچه سن کودکان بیشتر می شود، این برنامه روتین باید تغییر پیدا کند. اگر به این شیوه عمل کنید، انجام روال به تدریج برای کودکان به یک عادت منظم تبدیل می شود و در نتیجه، نظم و انضباط را یاد می گیرند.
۷- صبور و ثابت قدم باشید
اگر شما به عنوان والدین، در اجرای تکنیک های نظم در خانه و ارائه برنامه های آموزشی، ثبات نداشته باشید، چطور انتظار دارید فرزندتان از شما تبعیت کند؟ در این شرایط، تنها چیزی که فرزندان یاد می گیرند، نوعی شلختگی و بی برنامه بودن است!
می دانیم که سبک های فرزندپروری به مرور زمان تغییر یافته و همچنان هم در حال تکامل است؛ زیرا سبک زندگی و نوع تربیت فرزندان و روال جامعه به شدت تغییر یافته و بنابراین، والدین با مسائل ریز و درشت زیادی روبرو هستند. قطعاً نمی خواهید که فرزندتان یک روز به شدت منظم باشد و روز دیگر، بی تفاوت به این مسائل؛ به این ترتیب، بهترین کاری که باید انجام دهید، صبور بودن و ثبات در مسئولیت ها و دستورات است.
۸- خودتان الگوی نظم و انضباط برای کودکان باشید
کودکان از والدین خود الگو می گیرند، و هرچه که مشاهده کنند در ذهنشان ثبت می شود، بنابراین، اگر احساس کنند که والدین بی مسئولیت و بی نظم دارند، به دنبال علت ها نیستند، و فقط از آنها تبعیت خواهند کرد. اگر به عنوان والدین می خواهید نظم را به کودکان دبستانی خود بیاموزید، در درجه اول، خودتان باید منظم باشید. در راستای اینکه روتین و نظم را رعایت می کنید، آموزش ها را نیز به فرزندان تان ارائه دهید و به آنها بگویید که چطور باید مسئولیت پذیر باشند.
۹- از جملات مثبت، انگیزشی و تأکیدی استفاده کنید
استفاده از جملات مثبت و تشویق کننده، نه تنها برای آموزش نظم به کودکان دبستانی اثربخش است، بلکه برای ارائه هر آموزه دیگری نیز مفید خواهد بود. سعی کنید از واژه های انگیزشی و مثبت برای صحبت کردن یا نقد عملکرد کودک خود استفاده کنید تا اثرات خوبی بر روحیه و شخصیت آنها داشته باشد. مثلاً وقتی مسئولیت یا وظیفه ای را به فرزندتان می سپارید به او بگویید “می دانم که تو میتوانی این کار را انجام دهید؛ به توانایی های تو ایمان دارم!”. با این جملات به قدر کافی تأکیدی و مثبت، فرزند شما از نظر ذهنی باور می کند که واقعاً توانا است و اشتیاق او برای دنبال کردن کارها بیشتر و بیشتر خواهد شد.
مزایای آموزش نظم و انضباط به کودکان چیست؟
- تقویت اعتماد به نفس
- توانایی انجام مسئولیت های دشوارتر
- کمک به رشد شخصیتی کودکان
- تقویت قدرت تصمیم گیری و انتخاب
- تربیت کودکانی خوش اخلاق و مسئولیت پذیر
- توانایی روبرو شدن با چالش ها و تقویت مهارت حل مسئله
- اشتیاق بیشتر برای انجام کارها در خانه
- مشارکت قوی تر در امور مدرسه، همکاری در تدریس کلاسی و فعالیت های فوق برنامه
- تقویت تفکر انتقادی
- کمک به خودباوری در کودکان
جمع بندی
داشتن فرزندانی منظم و منضبط، آرزوی هر والدینی است، بنابراین ارائه آموزش های مرتبط با نظم به کودکان، بهتر است از سنین پیش دبستانی و دبستان ارائه شوند. در این مسیر، پیروی از دستورات، رعایت محدودیت ها و قوانین، احترام به دیگران و الگوبرداری صحیح، اهمیت زیادی دارد. والدین می توانند با استفاده از تکنیک های مهمی که در این مطلب به آنها اشاره کردیم، در آموزش نظم به کودکان خود موفق عمل کنند.
مجموعه مدارس سیمناد در مقطع دبستان و دبیرستان، امکانات آموزشی و تربیتی کامل را برای پیشرفت های تحصیلی و موفقیت های آینده فرزندان شما فرآهم نموده است. رویکردهای مدیریتی این مدارس بر اساس آخرین تغییرات سیستم آموزشی مدرن دنیا بوده و رشد شخصیتی و تحصیلی فرزندان شما را تضمین می کند. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید با ما در ارتباط باشید.
